داشت براى او پسنديد و او را با رحلت و انتقال از دار دنيا به سراى آخرت گرامى داشت و از گرفتارى در چنگال مشكلات نجات بخشيد. آرى در نهايت احترام او را قبض روح كرد، درود خدا بر او و آلش باد! او هم، آنچه را انبياى پيشين براى امّت خود به يادگار گذارده بودند، در ميان شما به جاى نهاد چرا كه آنها هرگز امّت خود را بى‌سرپرست و بى‌آن كه راهى روشن در پيش پايشان بنهند و پرچمى برافراشته نزد آنان بگذارند، رها نمى‌كردند.

شرح و تفسير

طلوع آفتاب اسلام‌

در اين بخش از خطبه، امام (ع) اشاره به چهار نكته مى‌فرمايد: نخست، مسئله بعثت پيامبر اسلام و بخشى از ويژگيها و فضايل آن حضرت و نشانه‌هاى نبوّت او.

دوّم، وضع دنيا در زمان قيام آن حضرت از نظر انحرافات دينى و اعتقادى و نجات آنها از اين ظلمات متراكم، به وسيله نور محمّدى (ص).

سوّم، رحلت پيامبر از دار دنيا.

چهارم، ميراثى كه از آن حضرت باقى مانده، يعنى قرآن مجيد.

در قسمت اوّل مى‌فرمايد: «اين وضع همچنان ادامه يافت تا اين كه خداوند سبحان، محمّد رسول اللّه (ص) را براى وفاى به عهد خود و كامل كردن نبوّتش برانگيخت و مبعوث كرد» (الى ان بعث اللّه سبحانه محمّدا رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم لانجاز [1] عدته و اتمام نبوّته‌ [2]).

[1] «انجاز» از ماده «نجز» (بر وزن رجز) به معنى پايان دادن و تحقق بخشيدن است.

[2] ضمير در «نبوته» به پيامبر بر مى‌گردد، ولى ضمير در «عدته» تاب دو معنى دارد: نخست اين كه به خداوند برگردد. دوم به پيامبر، ولى مناسب‌تر همان اول است چرا كه بعثت پيامبر يك وعده الهى بود كه به ابراهيم و ديگران داده بود، اين احتمال نيز داده شده كه هر دو ضمير به خدا بر مى‌گردد.