مى‌آفريند، چون اراده‌اش بر آن قرار گرفته است، نه اين كه نياز به آن داشته باشد.

5- در جمله بعد مى‌افزايد: «او بينا بود در آن زمان كه حتّى موجود قابل رؤيتى از خلقش وجود نداشت» (بصير اذ لا منظور اليه من خلقه).

درست است كه «بصير» به معناى بينا، از مادّه «بصر» به معناى چشم گرفته شده است، ولى در مورد خداوند هرگز به معناى حقيقى به كار نمى‌رود. يا به تعبير ديگر مجازى است بالاتر از حقيقت. بصير بودن خداوند به معناى آگاهى او از تمام اشيايى است كه قابل رؤيت است و حتّى قبل از آن كه اشياى قابل رؤيت آفريده شوند، بصير بود.

بنا بر اين بصير بودنش بازگشت به علم بى‌پايان او مى‌كند و مى‌دانيم علم خدا ازلى است.

در آخرين جمله از فراز مورد بحث، اشاره به وحدانيّت ذات پاك او در برابر داشتن انيس و مونس مى‌كند و مى‌فرمايد: «او تنها است زيرا كسى وجود ندارد تا با او انس گيرد و از فقدانش متوحّش و ناراحت گردد» (متوحّد اذ لا سكن يستأنس به و لا يستوحش لفقده). [1] توضيح اين كه انسانها و همچنين موجودات زنده ديگر، به حكم اين كه قدرتشان براى جلب منافع و دفع ضررها و زيانها محدود است، ناچارند از همنوعان خود و احيانا از غير همنوع، كمك بگيرند تا در برابر خطراتى كه آنها را تهديد مى‌كند احساس امنيّت كنند. اين جاست كه تنهايى براى انسان وحشتناك‌

[1] در اين كه آيا «إذ» در اينجا «ظرفيه» است و اشاره به اين مى‌كند كه در ازل چيزى آفريده نشده بود و غير از ذات پاك او كسى وجود نداشت، تا بخواهد انيس و مونس او گردد، يا از فقدانش ناراحت شود؟ و يا اين كه «إذ» در اينجا در مقام تعليل است يعنى چون كسى وجود نداشت او يكتا و يگانه بود و امروز نيز چنين است چرا كه حاجت به كسى و چيزى ندارد؟

احتمال دوّم قويتر به نظر مى‌رسد. ضمنا «لا» در جمله «لا يستوحش» زائده است و براى تأكيد مى‌باشد و بعضى آن را جمله مستأنفه دانسته‌اند.