برنامه دقيق اسلام درباره بردگان‌

در برابر اين سؤال كه بالاخره اسلام چه طرحى درباره بردگان دارد؟ آيا بردگى را تجويز كرده يا محكوم مى‌كند؟ طرفدار آزادى بردگان است يا اجازه مى‌دهد استثمار بشر بوسيله بشر ادامه يابد؟ بايد صريحاً گفت:

طرح اسلام در اين زمينه روشن است: اسلام يك طرح‌ آزادى تدريجى‌ دارد يعنى برنامه‌اى تنظيم كرده كه بردگان تدريجاً آزاد شوند و در اجتماع جذب گردند، و براى اين‌ دوران انتقالى‌ (انتقال بردگان به يك جامعه بزرگ انسانى) نيز طرحى دارد كه طبق آن‌ مفهوم بردگى شكل سابق خود را از دست مى‌دهد.

براى توضيح اين طرح بايد به سه موضوع توجّه كرد:

1- آزادى يك اصل اساسى‌

مطالعه قرآن كه متن قانون اساسى اسلام است نشان مى‌دهد اسلام كوشش وسيعى براى آزادساختن انسانها در همه زمينه‌ها داشته است، براى آزاد ساختن افكار از خرافاتى همچون بت‌پرستى و موهومات ديگر، براى آزاد ساختن انسانها از تبعيضات نژادى و قبيلگى و مانند آن؛ و براى آزاد ساختن انسانها از بردگى دسته‌جمعى مانند آنچه در حكومت فرعونها و نمرودها مى‌گذشت؛ كوشش زيادى به خرج داد و به همين دليل مى‌بينيم حتى در دنياى امروز ملّتهايى كه مورد استثمار واقع شده‌اند براى بدست آوردن آزادى خود از تعليمات اسلام كمك مى‌گيرند.

توجّه روزافزون‌ سياهان آمريكا به اسلام و گسترش قوانين آن در ميان اين طبقه كه در كنار سازمانهاى عريض و طويل جهانى هنوز حقوق حقّه خود را دريافت نداشته‌اند؛ و همچنين اسلام آوردن كشورهاى استعمارزده آفريقايى و حتى بعضى از رؤساى جمهورى آنها (مانند رئيس جمهورى كشور گابن‌ كه اخيراً مسلمان شد و در برابر جمعيّت خبرنگاران علّت جذب خود را به سوى اسلام؛ روح آزادى خواهى اسلام، و مبارزهاى آن بر ضد تبعيضات نژادى ذكر كرد) و همين‌طور استفاده از شعارهاى اسلامى در جهادهاى آزادى‌بخش مانند جهاد ملّت الجزاير در راه آزادى، همه گواه زنده اين حقيقت است.

بنابراين هيچ كس نمى‌تواند احتمال دهد كه اسلام بطور اصولى «بردگى بشر را بوسيله بشر» بپذيرد و يا در برابر آن سكوت اختيار كند و براى الغاى بردگى مبارزه نكند.

حديث معروفى كه از پيشوايان اسلام در اين زمينه نقل شده شاهد اين مدعاست آن‌جا كه فرمود: «شرالناس من باع الناس‌؛ بدترين مردم آن كس است كه آدم فروشى كند». طبق اين حديث كسانى كه در راه بردگى انسانها كوشش مى‌كنند بدترين افراد بشرند، اين اساس تفكّر اسلام را درباره آزادى انسانها تشكيل مى‌دهد.