فصل چهارم: پشتوانه‌هاى اخلاق‌

اگر اخلاق را به درختى پربار تشبيه كنيم كه آفتها و خطراتى نيز در كمين آن است، پشتوانه‌هاى اخلاقى را مى‌توان به باغبان يا به آبى كه در پاى درخت جارى مى‌شود تشبيه كرد، كه اگر آب يا باغبان نباشد درخت اخلاق مى‌خشكد، و يا گرفتار انواع آفتهايى كه سرانجامش مرگ يا كم شدن بار و بر است، مى‌گردد.

پشتوانه‌هايى كه علماى اخلاق يا فلاسفه براى اخلاق ذكر كرده‌اند بسيار متفاوت است و در واقع با جهان‌بينى هر گروهى ارتباط دارد، و ما در اينجا به چند نمونه مهمّ آن اشاره مى‌كنيم:

1- پشتوانه سودجويى-

گروهى مسائل اخلاقى را صرفاً از اين نظر توصيه مى‌كنند كه با منافع مادّى در ارتباط مستقيم است؛ مثلًا، يك مؤسّسه اقتصادى اگر اصل امانت و صداقت را دقيقاً رعايت كند و تمام اطّلاعاتى را كه به مشتريان يا مراجعه كنندگان مى‌دهد بى‌كم و كاست با واقعيّت تطبيق كند، مى‌تواند سرمايه‌هاى مردم را به سوى خود جذب كند و سود كلانى از اين طريق عايدش شود.

به همين دليل، افرادى را مى‌بينيم كه موضعى عمل مى‌كنند؛ يعنى مثلًا در ساعتى كه كارمند بانك است و با ثروت و سرمايه مردم از نزديك سرو كار دارد نهايت امانت را به خرج مى‌دهد تا منافع زيادى براى مؤسّسه خود جلب نمايد، و هنگامى كه پاى خود را از آن محل بيرون گذاشت ممكن است به انسانى خائن مبدّل گردد، چرا كه سود خود را