را از ضربات دندانها حفظ كند همه روز چه بر سر ما مى‌آمد!

اضافه بر اين، بعد از خوردن غذا فضاى دهان و دندانها را كاملًا جاروب و تميز مى‌كند.

ولى از همه مهتر مسأله سخن گفتن است كه با حركات بسيار سريع و منظّم و پى در پى و جست و خيز زبان در جهات ششگانه، انجام مى‌گيرد.

جالبتر اين كه خداوند براى سخن گفتن وسيله‌اى براى انسان قرار داده كه بسيار سهل‌التّناول و در دسترس همگان است؛ نه خسته مى‌شود، نه ملالى به آن دست مى‌دهد، و نه هزينه‌اى دارد.

و از آن عجيبتر، مسأله استعداد تكلّم در انسان است كه در روح آدمى به عنوان يك عنايت بزرگ الهى به وديعه گذارده شده و انسان مى‌تواند جمله بندى‌هاى نامحدودى در اشكال بى‌شمار براى بيان مقاصد بسيار متنوّع خود ترتيب دهد.

اضافه بر اين، آنچنان استعدادى براى وضع لغات مختلف به او داده كه محصول آن هزاران نوع زبان است؛ و با گذشت زمان، برآن نيز افزوده مى‌شود.

با اين حال، آيا عجيب است كه خداوند از اين نعمت در آيات بالا به عنوان يكى از بزرگترين نعمتهايش ياد كند؟

شايان توجّه اين كه: در آيات بالا نعمت «لبها» را در كنار زبان قرار داده چرا كه از يك سو بسيارى از حروف الفبا به كمك لبها ادا مى‌شود، و وسيله مؤثّرى است براى بريدن اصوات و كلمات و تنظيم حروف در كنار يكديگر.

و از سوى ديگر، وسيله بسيار مؤثّرى است براى كنترل زبان و مهار كردن آن، همان گونه كه در حديثى از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله مى‌خوانيم: «خداوند متعال به انسانها مى‌گويد:

يَا ابْنَ آدَمَ انْ نازَعَكَ لِسانُكَ فى ما حَرَّمْتُ عَلَيْكَ فَقَدْ اعَنْتُكَ بِطَبَقَتَيْنِ فَاطْبِقْ؛

اى فرزند آدم! اگر زبانت خواست تو را وادار به حرام كند، من دو لب را براى جلوگيرى از آن در اختيار تو قرار داده‌ام در چنان حالتى لب فرو بند!» [1]

[1]. مجمع البيان، جلد 10، صفحه 494 ذيل آيه مورد بحث. و نورالثّقلين، جلد 5، صفحه 581