زبان گويا و قدرت بر تكلّم است.

بسيارى از عبادات بزرگ مانند نماز، مراسمى از حج، تلاوت قرآن و اذكار، به وسيله زبان انجام مى‌شود:

امر به معروف و نهى از منكر، تعليم علوم واجبه، ارشاد جاهل، تنبيه غافل، و راهنمايى به سوى حقّ و عدالت، و بسيارى از شؤون تعليم و تربيت به وسيله زبان انجام مى‌گيرد؛ هيچ دانشمند و صاحب فكرى نمى‌گويد در اين گونه موارد بايد سكوت كرد. آنچه مايه بدبختى انسان و بازداشتن او از تهذيب نفس و سير و سلوك الى اللَّه است سخنان اضافى و به اصطلاح «فضول‌الكلام» است؛ بنابراين، بايد از هرگونه افراط و تفريط در اين مسأله شديداً پرهيز كرد.

امام سجّاد علىّ بن الحسين عليه السلام در اين باره سخنى دارد، كه سخن آخر و قول فصل است و حقّ مطلب را بخوبى ادا فرموده است.

كسى از آن حضرت پرسيد: آيا سخن گفتن افضل است يا سكوت؟ امام عليه السلام در جواب فرمود:

«لِكُلِّ واحِدٍ مِنْهُما آفاتٌ فَاذا سَلِما مِنَ الْافاتِ فَالْكَلامُ افْضَلُ مِنَ السُّكُوتِ.

قِيْلَ كَيْفَ ذلِكَ يَا بْنَ رَسُولِ اللَّهِ عليه السلام؟ قالَ: لِانَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ ما بَعَثَ اْلَانْبياءَ وَ الاوصياءَ بِالسُّكُوتِ، انَّما بَعَثَهُمْ بِالْكَلامِ، وَ لَا استَحَقَّتِ الْجَنَّةُ بِالسُّكُوتِ وَ لا اْستَوْجَبَتْ وِلايَةً بِالسُّكُوتِ وَ لا تَوَقَّيَتِ النَّارُ بِالسُكُوتِ انَّما ذلِكَ كُلُّهُ بِالْكَلامِ، ما كُنْتُ لِاعْدِلَ الْقَمَرَ بِالشَّمْسِ انَّكَ تَصِفُ فَضْلَ السُّكُوتِ بِالْكَلامِ وَ لَسْتَ تَصِفُ فَضْلَ الْكَلامِ بِالسُّكُوتِ»؛

هركدام از اين دو آفاتى دارد، هرگاه هر دو از آفت در امان باشد، سخن گفتن از سكوت افضل است، عرض شد اى پسر رسول خدا چگونه است اين مطلب؟ فرمود: اين به خاطر آن است كه خداوند متعال، پيامبران و اوصياى آنها را به سكوت مبعوث و مأمور نكرد، بلكه آنها را به سخن گفتن مبعوث كرد، هرگز بهشت با سكوت به دست نمى‌آيد، و ولايت الهى با سكوت حاصل نمى‌شود، و از آتش دوزخ با سكوت رهايى حاصل نمى‌شود، همه اينها به وسيله كلام و سخن به دست مى‌آيد، من هرگز ماه را با خورشيد يكسان نمى‌كنم، حتّى هنگامى كه مى‌خواهى فضيلت‌