تشريح شده است، كه به بخشى از آن ذيلًا اشاره مى‌شود.

1- در زمينه تأثير سكوت در تعميق تفكّر و استوارى عقل، از رسول خدا صلى الله عليه و آله نقل شده كه فرمود:

«اذا رَأَيْتُمْ الْمُؤْمِنَ صَمُوتاً فَادْنُوا مِنْهُ فَانَّهُ يُلْقِى الْحِكْمَةَ وَ الْمُؤمِنُ قَليلُ الْكَلامِ كَثيرُ الْعَمَلِ وَ الْمُنافِقُ كَثيرُ الْكَلامِ قَليلُ الْعَمَلِ؛

هنگامى كه مؤمن را خاموش ببينيد به او نزديك شويد كه دانش و حكمت به شما القا مى‌كند، و مؤمن كمتر سخن مى‌گويد و بسيار عمل مى‌كند، و منافق بسيار سخن مى‌گويد و كمتر عمل مى‌كند.» [1]

2- در حديث ديگرى در همين زمينه از امام صادق عليه السلام مى‌خوانيم كه فرمود:

«دَليلُ الْعاقِلِ التَّفَكُّرُ وَ دَليلُ التَّفَكُّرِ الصَمْتُ؛

نشانه عاقل فكر كردن و نشانه فكر كردن، سكوت نمودن است.» [2]

3- در حديث ديگرى از امام اميرالمؤمنين عليه السلام آمده است:

«اكْثِرْ صَمْتَكَ يَتَوفَّرْ فِكْرُكَ وَ يَسْتَنِر قَلْبُكَ وَ يَسلَمَ الْنَّاسُ مِنْ يَدِكَ؛

بسيار خاموشى برگزين تا فكرت زياد شود، و عقلت نورانى گردد، و مردم از دست (و زبان) تو سالم بمانند!» [3]

از اين روايات بخوبى استفاده مى‌شود كه رابطه دقيق ميان بارور شدن فكر و انديشه، با سكوت وجود دارد؛ دليل آن هم روشن است، زيرا قسمت مهمّى از نيروهاى فكرى انسان در فضول كلام و سخنان بيهوده از ميان مى‌رود؛ هنگامى كه انسان سكوت را پيشه مى‌كند، اين نيروها متمركز مى‌گردد، و فكر و انديشه را به كار مى‌اندازد، و ابواب حكمت را به روى انسان مى‌گشايد؛ به همين دليل، مردم سخن گفتن بسيار را دليل كم عقلى مى‌شمرند و افراد كم عقل سخنان بيهوده بسيار مى‌گويند.

4- از بعضى از روايات استفاده مى‌شود كه يكى از مهمترين عبادات سكوت است؛ از جمله، در مواعظ پيامبراكرم صلى الله عليه و آله به ابوذر مى‌خوانيم:

«ارْبَعٌ لايُصيبهُنَّ الَّا مُؤْمِنٌ، الصَّمْتُ وَ هُوَ اوَّلَ الْعِبادَةِ ...؛

چهار چيز است كه تنها نصيب مؤمن مى‌شود، نخست سكوت است كه سرآغاز عبادت مى‌باشد ...» [4]

[1]. بحارالانوار، جلد 75، صفحه 312

[2]. همان مدرك، صفحه 300

[3]. ميزان الحكمه، جلد 2، صفحه 1667، شماره 10825

[4]. ميزان الحكمة، مادّه صمت، حديث 10805