تاريك گم كرده و سپس آن را بيابد.» [1]

اين تعبير كه با كنايات و لطف خاصّى آميخته است، نشان مى‌دهد كه در واقع توبه، هم مركب است و هم توشه راه، تا انسان وادى ظلمانى عصيان را پشت سر بگذارد و به سر منزل نور و رحمت و صفات والاى انسانيّت برسد.

به هر حال، در بحث «توبه» مسائل زيادى مطرح است كه اهمّ آنها، امور زير است:

1- حقيقت توبه‌

2- وجوب توبه‌

3- عموميّت توبه‌

4- اركان توبه‌

5- قبولى توبه عقلى است يا نقلى‌

6- تبعيض در توبه‌

7- دوام توبه‌

8- مراتب توبه‌

9- آثار و بركات توبه‌

1- حقيقت توبه‌

«توبه» در اصل به معنى بازگشت از گناه است (اين در صورتى است كه به شخص گنهكارى نسبت داده شود) ولى در قرآن و روايات اسلامى بارها به خدا نسبت داده شده است در اين صورت به معنى بازگشت به رحمت است، همان رحمتى كه به خاطر ارتكاب گناه از گنهكار سلب شده بود، پس از بازگشت او به خط عبادت و بندگى خدا، رحمت الهى به او باز مى‌گردد و به همين دليل يكى از نامهاى خدا، «توّاب» (يعنى بسيار

[1]. اصول كافى، جلد 2، باب التوبه صفحه 435، حديث 8