تعبير به «طهور» بودن «توبه» در روايات متعدّد ديگر نيز آمده است كه همه حاكى از رابطه گناه و تشكيل حالات زشت درونى است. [1]

در مناجاتهاى پانزده‌گانه معروف و بسيار پرمعناى امام علىّ بن الحسين عليه السلام، در مناجات اوّل كه مناجات توبه كنندگان است، چنين آمده است:

«وَاماتَ قَلْبِى عَظِيمُ جِنايَتى فَاحْيِهِ بِتَوْبَةٍ مِنْكَ يا امَلى‌ وَ بُغْيَتى؛

خداوندا! جنايت بزرگ من موجب مرگ قلبم شده و از تو مى‌خواهم كه با توبه آن را زنده كنى اى اميد و آرزوى من!» [2]

آرى! گناه روح و جان انسان را آلوده‌تر مى‌كند و بر اثر تكرار چنان مى‌شود كه گويى مرده است؛ و توبه موجب حيات دل و نشاط جان مى‌شود!

بنابراين، پويندگان راه فضيلت و سير و سلوك الى اللّه، براى تحكيم پايه‌هاى فضائل اخلاقى بايد دقيقاً مراقب آثار مثبت و منفى اعمال نيك و بد در روح و جان خود باشند و بدانند هيچ عملى نيست مگر اين كه در دل و جان اثر مى‌گذارد؛ اگر اعمال پاك و نيك است، روح را به رنگ خود در مى‌آورد و اگر زشت و آلوده و ناپاك است، آلودگى را به درون روح و جان و اخلاق مى‌كشاند.

7- رابطه «اخلاق» و «تغذيه»

شايد در ابتداى امر، عنوان بالا براى بعضى مايه شگفتى شود، كه چگونه مى‌تواند تغذيه در اخلاق و روحيّات و ملكات نفسى اثر بگذارد؟ چرا كه آن مربوط به جسم است و اين مربوط به روح، ولى با توجّه به رابطه بسيار نزديك و تنگاتنگى كه در ميان جسم و روح آدمى است، جايى براى اين تعجّب باقى نمى‌ماند.

بسيار مى‌شود كه يك حالت بحرانى روحى و غم و اندوه شديد جسم را در مدّت كوتاهى، ضعيف و پژمرده و ناتوان مى‌سازد، موهاى انسان را سفيد، چشم را كم نور، قوّت و توان را از دست و پا مى‌گيرد؛ عكس اين مسأله نيز صادق است كه حالات خوب‌

[1]. بحار، جلد 69، صفحه 121 و جلد 91، صفحه 133

[2]. بحار، جلد 91، صفحه 142