كه از آنها (همسران پيامبر صلى الله عليه و آله) چيزى از وسائل زندگى را (به عنوان عاريت) مى‌خواهيد، از پشت پرده بخواهيد! اين كار براى پاكى دلهاى شما و آنها بهتر است!» [1]

اين تعبير نيز نشان مى‌دهد كه رعايت عفّت در عمل، باعث پاكى قلب است و بعكس، ترك عفّت، قلب و روح انسان را آلوده مى‌كند و مايه پرورش رذائل اخلاقى است.

نتيجه:

هدف از شرح آيات بالا اين بود كه تأثير اعمال را در اخلاق، و شكل گيرى روح و جان انسان را در پرتو آن روشن سازيم؛ و از مجموع آنها چنين مى‌توان نتيجه گرفت كه براى خود سازى و تهذيب نفس بايد مراقب اعمال خود بود؛ زيرا تكرار گناه و زشتيها از يك سو قبح اعمال را از بين مى‌برد و از سوى ديگر روح انسان به آن عادت مى‌كند، و تدريجاً به صورت ملكات رذيله رسوخ پيدا مى‌كند به گونه‌اى كه انسان نه تنها از آن ناراحت نخواهد بود، بلكه گاه به آن افتخار مى‌كند!

چگونگى تأثير «عمل» در «اخلاق» در روايات اسلامى‌

آنچه در بالا در آيات فوق در مورد رابطه عمل و اخلاق منعكس بود، در روايات اسلامى نيز بوضوح ديده مى‌شود، از جمله:

1- در حديثى از امام باقر عليه السلام مى‌خوانيم كه فرمود:

«ما مِنْ عَبْدٍ الَّا وَ فى قَلْبِهِ نُكْتَةٌ بَيْضاء فَاذا اذْنَبَ ذَنْباً خَرَجَ فِى النُّكْتَةِ نُكْتَةٌ سَوْداءٌ فَانْ تابَ ذَهَبَ ذلِكَ السَّوادُ، وَ انْ تَمادَى‌ فِى‌الذُّنُوبِ زادَ ذلِكَ السَّوادُ حتَّى‌ يُغَطِّى الْبَياضَ، فَاذا غَطَّى الْبَياضَ لَمْ يَرْجِعْ صاحِبُهُ الى‌ خَيْرٍ ابَداً، وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عزَّوَجَلَّ: كَلَّا بَلْ رانَ عَلَى‌ قُلُوبِهِمْ ما كانُوا يَكْسِبُونَ؛

هيچ بنده‌اى نيست مگر اين كه در قلب او نقطه روشنى است (كه حقايق را با آن درك مى‌كند و او را به سوى سعادت و فضيلت فرا مى‌خواند) هنگامى كه گناهى مرتكب مى‌شود، در آن‌

[1]. سوره احزاب، آيه 53