كسانى را كه نسبت به مقام والاى پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله احترام لازم را نمى‌كردند، افراد كم فكر و نادان مى‌شمرد؛ مى‌فرمايد:

«انَّ الَّذينَ يُنادُونَكَ مِنْ وَراءِ الْحُجُراتِ اكثُرُهُمْ لايَعْقِلُونَ؛

كسانى كه از پشت حجره‌ها (ى خانه‌ات) بلند صدا مى‌زنند، اكثرشان نمى‌فهمند.»

اين آيه اشاره به كسانى است كه وقت و بى‌وقت، پشت در خانه پيامبر صلى الله عليه و آله مى‌آمدند و بلند صدا مى‌زدند:

«يا مُحَمَّد! يا مُحمَّدُ! اخْرُجُ اليْنا!

؛ اى محمّد! اى محمّد! بيرون بيا (با تو كار داريم)!»

پيامبر صلى الله عليه و آله از بى‌ادبى و مزاحمتهاى پى در پى آنان، سخت آزرده خاطر بود ولى بر اثر حجب و حيا سكوت مى‌كرد، تا اين كه آيه 4 سوره حجرات نازل شد و آداب سخن گفتن و خطاب با پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله را شرح داد.

تعبير به‌

اكْثَرُهُم لايَعقْلِونَ‌

(غالب آنها نمى‌فهمند) اشاره لطيفى است به اين كه اين خلق و خوى زشت (جسارت و بى‌ادبى) غالباً از پايين بودن سطح آگاهى سرچشمه مى‌گيرد.

8- دوزخيان جاهلانند!

بى شك كسانى راهى جهنّم مى‌شوند كه داراى اعمال زشت و اخلاق رذيله‌اند؛ و به تعبير ديگر، صفات اخلاقى و نيز اعمال اخلاقى آنها آلوده است؛ و با توجّه به اين كه قرآن، دوزخيان را افرادى ناآگاه و جاهل و نادان معرفى مى‌كند بخوبى روشن مى‌شود كه رابطه نزديكى در ميان اعمال زشت و جهل و نادانى است.

در آيه 179 سوره اعراف مى‌خوانيم:

«وَ لَقَدْ ذَرَأنا لِجَهَنَّمَ كَثيراً مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لايَفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ اعيُنٌ لايُبْصِرُونَ بِها، وَلَهُمْ آذانٌ لايَسْمَعُونَ بِها، اولئِكَ كَالْانَعامِ بَلْ هُمْ اضَلُّ اوُلئِكَ هُمُ الْغافِلُونَ؛

به يقين گروه بسيارى از جنّ و انس را براى دوزخ آفريديم؛ آنها دلها (عقلها) يى دارند كه با آن (انديشه نمى‌كنند و) نمى‌فهمند؛ و چشمانى كه با آن نمى‌بينند؛ و گوشهايى كه با آن نمى‌شنوند؛ آنها همچون چهارپايانند؛ بلكه گمراهترند! اينان همان غافلانند!»

در اين آيه و بسيارى ديگر از آيات قرآن، رابطه‌اى ميان جهل و اعمال و اخلاق سوء، تبيين شده است.

9- صبر و شكيبايى از آگاهى سرچشمه مى‌گيرد!

در آيه 65 سوره انفال اين نكته به مسلمانان گوشزد شده است كه در عين نابرابرى سپاه خود با سپاه دشمن مى‌توانند به‌