اسم الکتاب : اخلاق در قرآن المؤلف : مكارم شيرازى، ناصر الجزء : 1 صفحة : 122
سه ديدگاه در برخورد با مسائل اخلاقى
ديدگاه اوّل،
ديدگاهى است كه مىگويد: تهذيب نفس نوعى جهاد و مبارزه با دشمنان درونى است،
كه در كمين انسانها هستند.
اين ديدگاه از حديث معروف پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله گرفته شده است آنجا
كه مىخوانيم:
پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله گروهى از مجاهدان اسلام را به سوى ميدان جهاد
فرستاد، هنگامى كه از جهاد بازگشتند فرمود:
«مَرْحَبًا بِقَوْمٍ قَضَوُا
الْجِهادَ الْاصْغَرَ وَبَقِىَ عَلَيْهِمُ الْجِهادُ الْاكْبَرُ فَقيلَ يارُسُولَ
اللَّهِ مَاالْجِهادُ الْاكْبَرُ، قالَ صلى الله عليه و آله: جِهادُ النَّفْسِ؛
آفرين بر جمعيّتى كه جهاد اصغر را انجام دادند و جهاد اكبر بردوش آنها مانده
است؛ كسى عرض كرد: اى رسول خدا! جهاد اكبر چيست؟ فرمود: جهاد با نفس.» [1]
در بحارالانوار در ذيل همين حديث چنين آمده است:
«ثُمَّ قالَ صلى الله عليه و آله:
افْضَلُ الْجِهادِ مَنْ جاهَدَ نَفْسَهُ الَّتى بَيْنَ جَنْبَيْهِ؛
سپس فرمود برترين جهاد، جهاد با نفسى است كه در ميان دو پهلو قرار گرفته است.» [2]
بعضى از آيات قرآنى كه در زمينه جهاد وارد شده نيز به جهاد اكبر تفسير شده
است، يا از اين نظر كه ناظر به خصوص جهاد با نفس است، و يا از اين نظر كه مفهوم
عامّى دارد كه هر دو بخش از جهاد را شامل مىشود.
يعنى، منظور مبارزه با نفس در برابر شهوات و لذّات نامشروع و گناهان است.» [3]
اين تفسير از آنجا سرچشمه مىگيرد كه در اين آيه فايده جهاد را متوجّه خود
انسان مىكند، و اين بيشتر در جهاد با نفس است، بويژه اين كه در آيه قبل از آن سخن
از لقاءاللَّه است