4. آيا حكم فوق نسبت به اعتصاب كننده‌اى كه مى‌داند با اعتصاب غذا، خود را در معرض مرگ قرار مى‌دهد، با شخصى كه از عواقب كارش بى‌خبر است فرق مى‌كند؟ اگر فرق دارد، وظيفه طبيب در مورد او چيست؟

5. اگر پزشك را مجبور به تغذيه اجبارى نسبت به اعتصاب كننده غذا بنمايند، نه به جهت حفظ جان اعتصاب‌كننده، بلكه براى اقرار گرفتن از وى نسبت به امرى، پزشك چه تكليفى دارد؟

جواب: 1. اين كار براى پزشك و ساير مسلمانان در موارد وجوب، واجب است.

2. حدّ اقلّ لازم در موارد احساس خطر براى اعتصاب‌كننده غذا جايز است.

3. در موارد وجوب ديه ندارد.

4. براى طبيب تفاوتى ندارد.

5. هرگاه جان بيمار در خطر نباشد، طبيب نمى‌تواند او را مجبور به غذا خوردن كند؛ مگر در مواردى كه مصالح مهمّ كشور و جامعه اسلامى در ميان باشد.

18. احكام ضرورت و اضطرار

سؤال 634- آيا تعيين ضرورت بر عهده عرف است، يا شخص مكلّف، يا افراد صاحب نظر و اهل خبره؟

جواب: موارد مختلف است؛ در امور ساده بسته به نظر عرف، و در موارد پيچيده بسته به نظر اهل خبره است.

سؤال 635- آيا در موردى كه احتمال ضرورت مى‌رود، مى‌توان معامله ضرورت نمود؟

جواب: احتمال ضرورت كافى نيست، بايد ضرورت ثابت شود؛ ولى در موارد