ما در ضمن مطالعات خود مشاهده كرديم كه يك حيوان كوچك كه حتّى به سختى به چشم ديده مى‌شود، داراى چندين دستگاه مختلف و وسايل حياتى مى‌باشد كه آن جاندار را در مسير زندگى هدايت مى‌كند. اين اعضا و وسايل با وجود اينكه بسيار كوچك و ريز هستند، نظم و دقّت عجيبى در ساختمان آنها به كار رفته است، به گونه‌اى كه نسبت دادن آنها به تصادف و علل فاقد شعور طبيعى، به طور مسلّم امكان‌پذير نمى‌باشد.

درس‌هاى توحيدى كه از مطالعه حشرات كوچك دستگاه آفرينش مى‌توان گرفت، از آيات بزرگ توحيدى و مطالعه در عالم بزرگ آسمان‌ها روشن‌تر و واضح‌تر است، زيرا هر اندازه كه موجودى كوچك‌تر و دقيق‌تر باشد، به همان اندازه، ايجاد شرايط حيات و بقا در آن مشكل‌تر، پيچيده‌تر و احتمال تصادف در مورد آن به طور يقين در حدّ صفر خواهد بود.

2. حيوانات ذرّه‌بينى‌

بشر تا حدود 100 سال پيش از وجود حيواناتى كه به چشم ديده نمى‌شوند، اطّلاع درستى نداشت. نخستين كسى كه پرده از روى اين راز برداشت پاستور (1821- 1895) شيميدان معروف فرانسوى بود. وى با كمك آزمايش‌ها و تجسّسات علمى، وجود حيوانات ذرّه‌بينى را كشف كرد. [1]

[1]. در صورتى كه طبق مدارك صحيح دينى ما- كه صدها سال پيش از تولّد پاستور در دسترس عموم بوده است- پيشوايان بزرگ دينى ما مردم را از وجود حيوانات ذرّه بينى باخبر ساخته‌اند. «كُلِينى»، دانشمند معروف شيعه در كتاب معروف خود كافى اين روايت را نقل مى‌كند كه:

امام هشتم عليه السلام به يكى از ياران خود به نام؛ «فتح بن يزيد جرجانى» فرموده‌اند:

«اينكه مشاهده مى‌كنى كه به خدا لطيف مى‌گوييم براى اين است كه خدا به مخلوقات دقيق، علم دارد. آيا نمى‌بينى آثار آفرينش را در گياهان كوچك و غير كوچك و حيوانات ريز مانند پشه و كوچك‌تر از پشه و كوچك‌تر از آنها؟ آن حيواناتى كه هرگز چشم، آنها را نمى‌بيند؟! و از نهايت كوچكى، نر و ماده و نوزاد و بزرگ آنها از هم تميز داده نمى‌شود؟! ... اين حيوانات در ميان امواج درياها، پوست درختان و در بيابانها زندگى مى‌كنند ...».

قابل توجّه اينكه در ضمن اين خبر، موضوع نر و ماده بودن حيوانات ذرّه بينى ديده مى‌شود كه نكته جالب ديگرى را در بر دارد. ابتدا از اين نظر كه در اين‌گونه حيوانات كه توليد مثل از راه تقسيم انجام مى‌گيرد، اطلاق نر و ماده به اين حيوانات- چنان‌كه در اين حديث آمده- مبهم به نظر مى‌رسد، ولى امروز بر اثر تحقيقات و آزمايش‌هاى زيادى معلوم شده است كه حيوانات ذرّه‌بينى نيز داراى دو دسته ممتاز بوده و گروهى از آنها توليدمثل نداشته و قابل تقسيم نيستند و فقط گروهى از آنها هستند كه ماده بوده و از راه تقسيم شدن توليد مثل مى‌كنند!