191. امام باقر عليه السلام: در كتاب على عليه السلام نگاه كردم و چنين يافتم: بهاى هر انسان و قدر و منزلت او به اندازه شناخت و معرفت اوست. خداوندِ تبارك و تعالى‌ از بندگان به اندازه عقلى كه در دنيا به آنان بخشيده، حسابرسى مى‌كند.

ر. ك: ص 33 ح 10 «آفرينش خرد و نادانى».

3/ 5 نقش عقل در پاداش اعمال‌

192. پيامبر صلى الله عليه و آله: اگر از رفتار نيكوى شخصى به شما خبر رسيد، در نيكويى خردش بنگريد؛ چرا كه به اندازه خردش پاداش داده مى‌شود.

193. پيامبر صلى الله عليه و آله: اگر فردى را بسيار نمازگزار و بسيار روزه‌گير يافتيد، به وى مباهات نكنيد تا در چگونگى خردش بنگريد.

194. پيامبر صلى الله عليه و آله: انسانى كه اهل نماز، زكات، حج، عمره و جهاد است، در روز رستاخيز به اندازه خردش پاداش داده مى‌شود.

195. پيامبر صلى الله عليه و آله: بهشت را يكصد رتبه است؛ نودونُه رتبه آن، از آنِ خردمندان است و يك رتبه ديگر، از آنِ مردمان ديگر.

196. پيامبر صلى الله عليه و آله: مردى در صومعه‌اى عبادت مى‌كرد. از آسمان باران باريد. زمين سرسبز شد. خرى را ديد كه [در سبزه‌ها] مى‌چرد. گفت: «پروردگارا! اگر تو هم خرى مى‌داشتى، به همراه خرِ خودم آن را مى‌چراندم». اين سخن به پيامبرى از پيامبران بنى‌اسرائيل رسيد. خواست او را نفرين كند كه خداوند به وى وحى فرستاد: «همانا بندگانم را به ميزان خردشانْ پاداش مى‌دهم».

197. تحف‌العقول: گروهى در حضور پيامبر اسلام، مردى را ستايش كردند و همه ويژگى‌هاى خوب را برايش برشمردند. آن‌گاه رسول خدا فرمود: «عقل او