پاداش خواهد داشت . تعلّم دانشهاى مازاد بر نيازهاى ضرورى جامعه ، از مصاديق تعلّم ممدوح به شمار مى رود .

3 ـ آموختن حرام

هر دانشى كه فساد بيافريند و براى فرد و يا جامعه زيانبار باشد ، تعلّم آن از نظر اسلام حرام است؛ مانند سحر ، كهانت و نجوم كه در زمانهاى گذشته رواج داشته است . همچنين است علومى كه در جهت تهاجم فرهنگى باشد و يا موجب ترويج فساد اخلاق در جامعه گردد و يا دانش سلاحهاى كشتار جمعى؛ مگر در صورتى كه براى دفاع و مقاصد صلح آميز باشد .

4 ـ آموختن مكروه

دانشى كه مقدمه فساد نيست ، ولى سودى نيز در برندارد ـ مانند علم انساب؛ شهمانطور كه در احاديث بند سيزدهم از فصل پنجم ملاحظه شد ـ اگر مستقلاً مورد ارزيابى قرار گيرد ، تعلّم آن مباح به شمار مى آيد؛ ولى اگر از نظر اينكه موجب تضييع عمر مى گردد و انسان را از مقصد انسانيّت دور مى كند، مورد ارزيابى واقع شود ، يادگيرى آن لغو و مذموم و مكروه به شمار مى آيد و به موجب آيه كريمه : «والّذين هم عن اللغو معرضون» يعنى «و آنان كه از بيهوده كارى روى گردان اند» ، مسلمان بايد از آن اجتناب نمايند .

5 ـ آموختن مباح

علومى كه در خدمت جامعه اند ، تعلّم آنها اگر با قصد قربت و خدمت باشد مستحب و اگر صرفا براى گذران زندگى و منافع مادى باشد ، مباح است؛ بجز علوم اسلامى كه تعلّم آنها براى انگيزه هاى غير الهى ، در احاديث اسلامى بشدّت مورد نكوهش قرار گرفته است [1] .