20. ابن عَدى‌

ابو احمد عبد اللَّه بن عدى بن عبد اللَّه جرجانى، معروف به ابن قطّان، به سال 277 هجرى تولّد يافت و به سال 365 هجرى درگذشت.

ابن عدى، ثقه و از حافظان كم نظير و بلكه بى نظير زمان خود بوده كه به مشكلات احاديث معلول و احوال رجال نيز وقوف كامل داشته است. وى از برجسته‌ترين علماى جرح و تعديل به شمار آمده است. وى براى شنيدن حديث و ملاقات با مشايخ، به نقاط مختلفى چون: دمشق، صيدا، قدس، كوفه، شام و مصر، مسافرت كرد.

ابن عدى، صاحب تأليفات متعدّدى است كه مهم‌ترين آنها، الكامل فى ضعفاء الرجال در علم رجال است. اين كتاب، از مهم‌ترين و متداول‌ترين مصادر علم رجال است و هيچ محدّث و رجالى‌اى از مراجعه به آن بى نياز نيست. وى در اين كتاب- چنان كه از نام آن پيداست- به شرح حال خصوص راويان ضعيف پرداخته؛ ليكن ابن عدى برخلاف شيوه معمولِ پيش از وى در اين گونه كتاب‌ها- كه تنها به شرح حال راويان ضعيفى كه ضعف آنان نزد ائمه جرح و تعديل ثابت شده، اكتفا كرده‌اند- براى اوّلين بار، علاوه بر ذكر شرح حال راويان ضعيف، به شرح حال كلّيه راويانى كه جرحى در مورد آنان ذكر شده و برخى آنان را به ضعفْ متّهم كرده‌اند نيز پرداخته است، ولو آن كه برخى از آنان، به هيچ وجه مستحق جرح نبوده‌اند و نزد ائمه جرح و تعديل، از تعديل ثابت و مقبولى برخوردارند و حتى برخى از آنان از راويانى هستند كه در اسناد روايات صحيحين قرار گرفته‌اند.

ذهبى، ابن عدى را در جرح و تعديل رجال، از علماى معتدل و منصف به شمار آورده‌[1]؛ امّا علّامه كوثرى گفته است كه وى در كتابش در مورد حنفيه،

[1]. أربع رسائل فى علوم الحديث( ذكر من يعتمد قوله فى الجرح والتعديل)، ص 172.