12. المستطرفات فى جمع الأخبار و الروايات‌، از محسن بن محمّد رفيع گيلانى (م 1290 ق) در بيش از بيست مجلّد.[1]

2- 2. كتاب‌هاى حديثى كوچك‌تر

علاوه بر جوامع ياد شده كه حجم زيادى از روايات را با ترتيب و عناوين ويژه در خود جاى داده‌اند، محدّثان و دانشمندان شيعه، بنا به سليقه خويش و با توجّه به احساس نياز به پاسخگويى به سؤالات، كتاب‌هاى كوچك‌ترى را بر مدار روايات و احاديث خاندان عصمت و طهارت، تدوين كرده‌اند كه هر يك در جاى خويش، گنجينه‌اى ارزشمند و آبشخورى روحبخش براى جويندگان حقيقت و طالبان معارف الهى است. كتاب‌هاى زير، از آن جمله است:

1. الأنوار النعمانية فى بيان معرفة النشأة الانسانية، از سيّد نعمة اللَّه بن عبد اللَّه جزايرى (م 112 ق). اين كتاب، در احوال انسان از آغاز خلقت تا حشر و نشر وى، برگرفته از آيات قرآن و احاديث اهل بيت عليهم السلام و نقل از بزرگانى است كه مى‌توان به آنها اطمينان كرد. كتاب، شامل سه باب با عنوان «نور نور» است.

مؤلّف، درباره انگيزه تأليف خود مى‌گويد:

چون اكثر كتب تاريخى، از تواريخ يهود نقل شده و غالباً پُر از اكاذيب است، از اين رو، بر آن شدم كه آنچه از طريق اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام رسيده، بنگارم و از غير آن، خوددارى كنم.[2]

اين كتاب در سال 1271 ق، چاپ سنگى و در سال 1404 ق، در بيروت در چهار مجلّد، به چاپ رسيده است.

[1]. تراجم الرجال، ج 1، ص 425- 429.

[2]. فهرست نسخ خطّى كتاب‌خانه آستان قدس رضوى، ج 14، ص 95( ش 10659)؛ فهرست نسخ خطّى كتاب‌خانه آية اللَّه مرعشى، ج 14، ص 103( ش 5315).