اشخاصى باور كنند كه در شيوه‌هاى انديشيدن، ابراز عاطفه كردن، به هيجان آمدن و حتّى در ميزان احساس نيازى خاص و نحوه برآوردن آن، تحت‌تأثير فرهنگ و نظام اجتماعى هستند.

در مورد فرآيند اجتماعى شدن، بحث از مكانيسم‌هاى اجتماعى شدن، عوامل اجتماعى كننده و محيطهاى مؤثر بر عوامل اجتماعى كننده لازم است تا جريان اجتماعى شدن و اثر آن بهتر درك شود.

3- 2. مكانيسم‌هاى اجتماعى شدن‌

«هر گاه شخصى در همنوايى با هنجارها و ارزش‌هاى يك جمع يا يك فرهنگ، تابع وجدان اخلاقى خود باشد و به نيازى كه خودش آن را طبيعى يا بهنجار تلقى مى‌كند، پاسخ دهد، از درون به طور مثبت وادار به عمل شده است؛ در حالى كه مى‌دانيم چنين انگيزشى در طبيعت زيستى بشر وجود ندارد. در واقع، اين فرمان فرهنگ است كه او را وادار به عمل مى‌كند».[1] بخشى از پاسخ به اين پرسش كه چگونه فرمان فرهنگ بر انسان تحميل مى‌شود، در مكانيسم‌هاى روانى- اجتماعى تكوين شخصيت انسانى نهفته است. دو مكانيزم اصلى اجتماعى شدن وجود دارد كه عبارت‌اند از يادگيرى و درونى كردن ديگر. نكته مهم اين كه بايد توجّه داشت كه اين دو، در واقع بسيار به يكديگر پيوسته‌اند.

3- 2- 1. يادگيرى‌

يادگيرى عبارت است از «اخذ بازتاب‌ها، عادات، طرز رفتار و غيره كه در ارگانيسم انسانى و روان شخصى جاى مى‌گيرد و رفتار او را راهنمايى مى‌كند»[2]. با توجّه به مجموعه نظريه‌هاى يادگيرى؛ تكرار، تقليد، استفاده از پاداش و تنبيه، و آزمايش و خطا، چهار روش عمل اصلى هستند كه به كمك آنها يادگيرى صورت مى‌گيرد. چه در جريان تربيت كودكان و چه در آموزش يا تربيت و اجتماعى شدن، عامل اجتماعى كننده يا اجتماعى شونده، همواره از يكى از اين چهار روش يادگيرى استفاده مى‌كند.

[1]. ر. ك: روشه، گى، كنش اجتماعى، مقدمه‌اى بر جامعه‌شناسى عمومى، ص 155- 156.

[2].

1. AKers, Ronald) 0991(." Rational Chioce, DeterenceandS ocialLearning Theory. ThepathNottaken." Journalof Criminal lawandcrimino logy. 18. p. 356- 676.