دوستان خدا را در معرض دشنام قرار دهد».

همان طور كه آشكار است عمل مؤمنان- براى دشمنان خدا محيط اجتماعى محسوب مى‌شوند-، بر عمل دشمنان خدا اثر مى‌گذارد. در اين روايت، اين عمل مؤمنان، موجب دشنام به خدا و محكوم دانسته شده است.

4. آثار مثبت كنترل اجتماعى‌

4- 1. همه خوبى‌ها در جامعه، معلول كنترل دينى‌

نيازهاى گوناگون انسان، او را به كشف و ابداع وسايل و شيوه‌هاى گوناگون براى برطرف ساختن نيازهايش مى‌كشاند. اين وسايل و شيوه‌ها، از سوى مردم‌شناسان، «فرهنگ» ناميده شده است و حتّى برخى از آنان، فرهنگ را به شيوه‌هاى زندگى يا شيوه‌هاى برطرف ساختن نيازها منحصر كرده‌اند. نظام اجتماعى، از يك جنبه تجلى فرهنگ جامعه است و به عبارت ديگر، جامعه ظرفى براى فرهنگ (جامعه نظام اجتماعى) است.

شيوه‌هاى برطرف ساختن نيازها گوناگون است و به همين دليل، با فرهنگ‌هاى گوناگون مواجهيم. از سوى ديگر، در هر فرهنگى با شيوه‌هاى ناپسند برطرف ساختن نياز برخورد داريم كه انحرافات اجتماعى را به وجود مى‌آورند. نكته ديگر، ناتوانى و ضعف بسيارى از شيوه‌ها در برطرف ساختن بهينه نيازهاست و چه‌بسا نيازهايى كه به طور رضايت‌بخشى ارضا نمى‌شوند. برقرارى همه شيوه‌هاى پسنديده و حذف شيوه‌هاى ناپسند، مرهون اعمال كامل و كارآمد جريان‌هاى اجتماعى كردن و مهار اجتماعى است و نقصان و با كارآمدى اين جريان‌ها، موجب عدم برقرارى شيوه‌هاى پسنديده يا رواج شيوه‌هاى ناپسند مى‌گردد.

در عين حال همان‌طور كه توضيح داده شد، موارد فراوانى وجود دارد كه شيوه‌هاى پسنديده در يك فرهنگ اجرا مى‌شود، ولى نتيجه مطلوب به دست نمى‌آيد. اين مسئله، غير از پسنديده بودن شيوه‌هاى به كار بسته شده است؛ يعنى برخى شيوه‌هاى پسنديده، ناكارآمد هستند.

اعمال كامل، به موقع و دقيق امر به معروف و نهى از منكر، يعنى اعمال كامل، به موقع و دقيقِ تأكيد بر رعايت ارزش‌ها و هنجارهاى اسلامى، و جلوگيرى از بدى‌ها و نابهنجارى‌هاى اسلامى. اين اعمال نه تنها مانند اعمال بهينه جريان‌هاى اجتماعى كردن و كنترل اجتماعى، موجب برقرارى همه شيوه‌هاى پسنديده و حذف شيوه‌هاى ناپسند مى‌شود، بلكه افزون بر آن، موجب تحقق خوبى‌ها و ارضاى نيازها نيز مى‌گردد. نكته ديگر اين كه تحقق اين دو امر، يعنى برقرارى همه شيوه‌هاى پسنديده و حذف شيوه‌هاى ناپسند به عنوان امر اوّل، و تحقق خوبى‌ها و ارضاى نيازها به عنوان امر دوم، فقط و فقط معلول اعمال بهينه جريان‌هاى اجتماعى كردن و كنترل اجتماعى در مورد ارزش‌ها و هنجارهاى دينى است و راه ديگرى براى تحقق آنها وجود ندارد. آنان كه در پى اين وضعيت‌ها از راه‌هاى‌