ذهن، تالار آيينه‌

محمدعلى سلطانى‌

همه كس، همه چيز را نمى‌بيند

شاعر شيرين سخن ما بابا طاهر عريان مى‌گفت:

اگر روزى در عالم خيال و يا رؤيا، باباطاهر را ببينيم، بايد نكته كوچكى به آن بزرگوار يادآورى كنيم كه: نه چنين است كه هرآنچه ديده بيند دل كند ياد؛ بلكه ديده‌ها تنها چيزهايى را مى‌بينند كه دل، در انديشه و ياد آنهاست و براى همين است كه وقتى «ليلى» ظرف شير «مجنون» را مى‌شكند، همه در كار ليلى، خشم و قهر و اعتراض مى‌بينند؛ ولى مجنون، تجلّى لطف و ميل ليلى را مشاهده مى‌كند و مى‌گويد:

چنين است كه همه كس، همه چيز را نمى‌بيند و هر كسى در چهره يك شى‌ء، همان چيزى را نمى‌بيند كه ديگرى مى‌بيند. به قول آن شاعر:

شايد شما هم چنين تجربه‌اى را داشته‌ايد كه مدّت‌ها در دسترستان چيزهايى بوده كه هيچ‌گاه، مورد توجّهتان قرار نگرفته‌اند و تنها يك حادثه و اتفاق، موجب شده تا به وجود آن شى‌ءِ در دسترس خود پى ببريد. پس اين‌گونه نيست كه هرچه در ديدرَس شماست، آن را مى‌بينيد، بلكه خودآگاه و يا ناخودآگاه، چيزهايى را مى‌بينيد و يا كارهايى را انجام مى‌دهيد كه مى‌خواهيد و روزى بدان انديشيده‌ايد.

از اين‌رو، همه چيز در ذهن، دل، خرد، انديشه و جان شماست. اگر خوبيد و ديگران كارهاى شما را تحسين مى‌كنند، بدانيد كه در ذهن و ضمير خود، پاك و زلاليد و اگر ديگران، رفتار و كردارتان را سرزنش مى‌كنند، آگاه باشيد كه در درون خويش آلوده‌ايد.

هر كس، آن‌گونه زندگى مى‌كند كه مى‌انديشد

هر كس آن‌گونه زندگى مى‌كند كه مى‌انديشد. گفتار و رفتار انسان، ميوه‌هاى تلخ و شيرينِ باغ انديشه او هستند:

بيرون، تنها جايگاه نمودِ نهان شماست. در بيرون، كارها به‌گونه‌اى چيده مى‌شوند كه شما مى‌انديشيد. بايد نخستْ درون خويش را بپالاييد. به انديشه خود برگرديد و آن را چون كتابى، پيش رويتان باز كنيد و به خواندن آن بپردازيد. در آن، چه مى‌بينيد؟ جوان‌مردى؟ عزّت‌مدارى؟ راستگويى؟ پاكى؟

خدمت به همنوع؟ درستى؟ و در يك كلام: زيبايى؟

اگر چنين است، عفّتِ انديشه داريد و در رفتار و كردار هم، عفيف خواهيد بود. در جامعه، پى زشتى و پلشتى و گناه نخواهيد رفت. پستى، زبونى، و بى‌اعتمادى، به سراغتان نخواهد آمد و رويين‌تن خواهيد بود و اگر