رساله حاضر

روايت «حلال محمد حلال إلى يوم القيامة و حرامه حرام إلى يوم القيامة»، باعث شده است برخى تصور كنند، اگر حلال و حرام، مؤبد و دائمى است تا روز قيامت، پس اختلاف علما و فقها در حليت و حرمت براى چيست؟ و اگر چيزى داخل حرام است بايد تا قيامت حرام باشد و تغيير نكند و اختلافى نباشد.

مؤلف در مقام جواب به اين شبهه و رفع غبار از ظاهر اين روايت، ابتدا بحث مذهب مصوبه و مخطّئه را مطرح مى‌كند و همچنين اشاره به نسخ در روايات مى‌كند و با استدلالِ به احاديث، مطالب خود را تحرير مى‌كند.

او راه نجات از حيرت در زمان غيبت را، فقط تمسك به اخبار و سنت ائمه اطهار عليهم السلام مى‌داند. تحرير نسخه‌اى از اين رساله در اول ذيقعده سال 1284 ق در همدان به پايان رسيده است.

نسخه‌اى كه اساس تصحيح حاضر است، در كتابخانه آية اللَّه گلپايگانى رحمه الله نگهدارى مى‌شود[1].

نسخه ديگرى از همين رساله در كتابخانه مركزى دانشگاه اصفهان وجود دارد، كه فهرست‌نگار محترم در گزارش آن، مؤلف را حاج محمدكريم خان كرمانى (د 1288 ق) دانسته است دسترسى به اين نسخه فعلًا مقدور نشد. آغاز نقل شده در فهرست با نسخه حاضر يكى است ولى انجام را نياورده‌اند تا مشخص شود آيا همدانى در نسخه گلپايگانى محرر و كاتب رساله كرمانى است يا اينكه رأساً رساله از خود اوست‌[2]. در هر صورت در دو مجموعه كتابخانه آية اللَّه گلپايگانى و دانشگاه اصفهان اين رساله از دو نفرِ جداگانه دانسته شده است.

[1]. فهرستگان نسخه‌هاى خطى حديث و علوم حديث شيعه، ج 3، ص 378؛ فهرست نسخه‌هاى خطى كتابخانه آية اللَّه گلپايگانى، مخطوط، ش 133/ 6/ 1043، رساله هفدهم مجموعه.

[2]. فهرست كتابخانه مركزى و مركز اسناد دانشگاه اصفهان، دفتر اوّل، ص 149، ش 200، رساله ششم مجموعه.