شرح حديث «ستّة أشياء ليس للعباد فيها صنع»

بسم اللَّه الرحمن الرحيم‌

والحمد للَّه‌ربّ العالمين، و صلواته‌[1] على خير خلقه محمّد و آله الطاهرين.

محمّد بن يعقوب كلينى رحمه الله روايت كرده است از محمّد بن أبى عبداللَّه، به اسنادى كه دارد از حضرت صادق عليه السلام، قال: «ستّة أشياء ليس للعباد فيها صنع: المعرفة، والجهل؛ والرضا، والغضب؛ والنوم، واليَقَظَة»[2]؛ يعنى: شش چيز است كه بندگان مخلوق را در آن تأثيرى نيست و آن شش چيز عبارت است از: دانش و نادانى و خشنودى و خشمگينى و خواب و بيدارى.

[فصل اول: معرفت و جهل‌]

و بر اربابِ الباب پوشيده نماند كه معرفت ممكن است كه عبارت از فطرت‌[3] و غريزتى باشد كه در انسان وديعه گذاشته شده و به آن غريزت و طبيعت از ساير[4] حيوانات كه قابل تكليف نيستند مُمتازند و جهل عبارت از فقدان فطرت و خلقت باشد و ظاهر است كه وجدان اين فطرت و فقدانش به اختيار و تأثير مكلّف نيست، اگر حيوان خواهد كه آدم شود، نمى‌تواند و برعكس.

[1]. ب:« والصلاة والسلام» بدل« وصلواته».

[2]. الكافي، ج 1، ص 164، ح 1؛ المحاسن، ج 1، ص 10، ح 29؛ فقه الرضا عليه السلام، ص 352؛ التوحيد، ص 411، ح 6؛ الخصال، ج 1، ص 325، ح 13؛ مشكاة الأنوار، ص 150.

[3]. ب: فطرتى.

[4]. ب:- ساير.