آن ضمن مجموعه‌اى از تأليفات ميرزاى قمى در كتابخانه آستان قدس رضوى و همچنين نسخه ديگرى در كتابخانه ملى نگهدارى مى‌شود[1].

اين رساله در مجله علوم حديث به چاپ رسيده است‌[2].

رساله حاضر

اراده تكوينى و اراده تشريعى ذات الهى و چگونگى ارتباط اين دو، از مباحث مربوط به كلام اسلامى است. روايت سوم «باب المشية والإرادة» از كتاب التوحيد الكافي اشاره به اين دو نوع اراده دارد، كه مورد توجه برخى دانشمندان واقع شده است.

كسى از محقق قمى حل و توضيح اين روايت را طلب كرده است. ايشان با چند مقدمه در بيان معناى اراده، كراهت، مشيت، اختيار و همچنين استدلال و استشهاد به برخى ديگر از رواياتى كه در باب مشيت الهى وارد شده است، به شرح حديث مورد بحث مى‌پردازد. وى به مناسبت، مطالبى را در مورد علم الهى، بَداء، نسخ و طلب نيز متذكر شده است.

محقق قمى در نهايت، «شاء ان لايسجد» را به «خذله ولم يوفِّقه» تفسير مى‌كند كه مراد، واگذاشتن و توفيق ندادن است. اين رساله در روز سه‌شنبه، چهاردهم صفر 1216 ق در قم به پايان رسيده است.

دانشمند گرامى جناب آقاى استادى، تصوير نسخه‌اى از اين اثر را كه نزد يكى از نوادگان ميرزا در تهران و ضمن جامع الشتات بوده است، در اختيار داشته‌اند و براساس همان تصوير، اين رساله را تصحيح كرده‌اند[3].

[1]. فهرست اهدايى رهبرى به كتابخانه آستان قدس رضوى، ص 321؛ فهرست كتابخانه ملى، ج 2، ص 215.

[2].« رساله فتحيه»، به كوشش: رضا استادى، علوم حديث، ش 28، ص 20- 64.

[3].« رساله‌اى پيرامون اراده الهى»، ميرزاى قمى، به كوشش: رضا استادى، نور علم، ش 11، مرداد 1364، ص 137- 159.