فصل سوم: محدّثان شيعه در سده پنجم‌

حوزه حديث شيعه در سده پنجم نيز همچنان شكوفا، بالنده و فعّال بود. بيش از بيست محدّث بزرگ، نامدار و تأثيرگذار شيعه، در اين سده زندگى مى‌كردند. دستگاه كلامى اماميه و ساز و كار روشمند استنباط احكام در قالب دانش اصول فقه، در اين دوره سامان يافت. دو كتاب از كتب اربعه حديث شيعه، تأليف اين دوره است. اينك به معرّفى راويان سرشناس اين سده مى‌پردازيم.

1. ابوبكر نيشابورى خُزاعى (معاصر شيخ طوسى)

احمد بن حسين بن احمد نيشابورى خزاعى (خُزاعىّ الولاء)، مكنا به ابو بكر؛ فقيه و محدّث. محقّق اردبيلى از فردى به نام قاضى، احمد بن حسين بن احمد بن محمّد بن دعويدار قمى، ياد كرده و او را به شايستگى ستوده و ثقه و حافظ احاديث، دانسته است. گويا اين فرد، همان ابوبكر خُزاعى نيشابورى است؛ زيرا نام تنها راوى معروف او را «شيخ مفيد، عبد الرحمان نيشابورى» ذكر كرده‌اند، كه با لقب و نام فرزند ابوبكر نيشابورى، يك‌سان است.[1] ابو بكر خزاعى، ساكن رى بود؛ ولى به اين قرينه كه وى را «قمى»[2] خوانده‌اند و نيز به قرينه مشايخ بغدادى او- مانند: سيّد رضى (م 404 ق)، سيّد مرتضى (م 436 ق) و شيخ طوسى (م 460 ق)-، مى‌توان گفت كه‌

[1]. جامع الرواة، ج 1، ص 47. در شماره بعد، به معرّفى مفيد نيشابورى( عبد الرحمان) مى‌پردازيم.

[2]. جامع الرواة، همان جا.