طبرى امامى؛ محدّث، متكلّم و رجالى. سال ولادت و وفات او، دانسته نيست. در مصادر، دو فرد با اين نام و كنيه ذكر شده‌اند[1] كه يكى شيعه امامى است و ديگرى عامّى مذهب.[2] به جهت همين همنامى، شيخ طوسى تصريح كرده كه ابن جرير امامى، صاحب‌ تاريخ‌ نيست.[3] طبرى امامى، دانشى فراوانى داشت و از اصحاب بزرگ اماميه، خوشْ كلام و قابل اعتماد در حديث بود[4] و از وى به «طبرى كبير»[5] و «طبرى سارَوى»[6] ياد شده است. پيداست كه صفت «كبير»، براى تشخيص و جداسازى او از ابن جرير طبرى سنّى نيست؛ چراكه ابن جرير سنّى در سال 310 ق، فوت شده است.

به قرينه صفت كبير و تنها راوىِ شناخته شده ابن جرير- كه حسن بن حمزه طبرى (م 358 ق) است-،[7] اين حدس قوى مى‌نمايد كه او در نيمه نخست سده چهارم زندگى مى‌كرده است. از ديگر سو، بسيارى از مشايخ وى در كتاب‌ دلائل الإمامة، مشايخ نجاشى (م 450 ق) و شيخ طوسى (م 460 ق) نيز هستند كه از شيخ صدوق (م 381 ق) روايت كرده‌اند. افزون بر اينها، وى در باره ابن غضائرى (م 411 ق)، عبارت «رحمَهُ اللَّه» را به كار برده است. اين قرائن گواهى مى‌دهند كه وى معاصر نجاشى و شيخ طوسى بوده و پس از ابن غضائرى، از دنيا رفته است.[8] آيا ابن جرير امامى، يكى است يا دو نفر كه هر دو امامى بوده‌اند، يك نام داشته‌اند؟

شايد كاربرد وصف «كبير»، از آن رو بوده است كه دو نفر به اين نام بوده‌اند؛ چنان كه‌

[1]. معالم العلماء، ص 141؛ خلاصة الأقوال، ص 266.

[2]. معالم العلماء، همان جا؛ خلاصة الأقوال، همان جا.

[3]. رجال الطوسى، ص 449؛ الفهرست، طوسى، ص 239.

[4]. رجال النجاشى، ص 376.

[5]. الفهرست، طوسى، همان جا.

[6]. تاريخ طبرستان، ابن اسفنديار، ص 130.

[7]. رجال النجاشى، همان جا؛ الذريعة، ج 8، ص 241؛ معجم رجال الحديث، ج 11، ص 158؛ مستدرك الأخبارالدخيلة، ج 1، ص 43.

[8]. الذريعة، ج 2، ص 489؛ ج 8، ص 241. براى اطلاع بيشتر در باره وى، ر. ك:« محمّد بن جرير طبرى و كتاب دلائل الإمامة»، نعمة اللَّه صفرى فروشانى، علوم حديث، ش 37، ص 223.