استفهام تقريري

استفهام تقريري

(پرسش به قصد گرفتن اقرار و اعتراف از مخاطب)

تقرير يعنى کسى را به اقرار واداشتن. «استفهام تقريرى» -از اقسام استفهام مجازى- براى واداشتن مخاطب به اقرار و اعتراف به حقى است که نزد خودش آشکار است و به علتى از اقرار به آن طفره مى‌رود.

کلام، در استفهام تقريرى برخلاف انکاري، مثبت است؛ به همين دليل، جمله ايجابيه به آن عطف مى‌شود؛ مانند:((أَلَمْ يَجِدْكَ يَتِيمًا فَآوَى وَوَجَدَكَ ضَالًّا فَهَدَى) ؛ )مگر نه تو را يتيم يافت پس پناه داد؛ و تو را سرگشته يافت پس هدايت كرد (ضحى// 6 - 7) .

همچنين استفهام تقريرى نيز بر جمله ايجابى عطف مى‌شود؛ مانند:((... أَكَذَّبْتُم بِآيَاتِى وَلَمْ تُحِيطُوا بِهَا عِلْمًا...) ؛ آيا نشانه‌هاى مرا به دروغ گرفتيد و حال آنكه از نظر علم بدانها احاطه نداشتيد (نمل// 84) ؛ البته اين مطلب بنا بر تقرير جرجانى است که اين آيه را از قبيل آيه)(وَجَحَدُوا بِهَا وَاسْتَيْقَنَتْهَا أَنفُسُهُمْ...) (نمل// 14) دانسته است.

استفهام تقريرى در اصل همان استفهام انکارى است، و انکار يعنى نفى، و نفى نفى، اثبات مي‌شود؛ بنا براين، استفهام تقريرى، مفهومى مثبت را افاده مي‌نمايد؛ مانند:((أَلَيْسَ اللَّهُ بِكَافٍ عَبْدَهُ...))(زمر// 36) ؛((... أَلَسْتَ بِرَبِّكُمْ...))(اعراف// 172) و((... أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللّهَ عَلَىَ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ))(بقره// 106) .