اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 709
ادات ظرفيت
ادات ظرفيت
(ادات بيانگر
زمان يا مکان انجام فعل)
«ادات ظرفيت» در معناى «ظرف» (زمان يا مکان انجام
فعل) استعمال ميشود؛ مانند:
1. إلى: حرف جر در معناى ظرفيت؛ مثل:((... لَيَجْمَعَنَّكُمْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ...)
؛ )يقينا شما را در روز قيامت كه در آن هيچ شكى نيست گرد خواهد آورد (انعام//
12) .
2. بَين: گاه اسم است و گاه ظرف. معناى ظرفى آن
مانند:((... لَا تُقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيِ
اللَّهِ وَرَسُولِهِ...) ؛ )در برابر خدا و پيامبرش [در هيچ كارى] پيشى مجوييد
(حجرات// 1) .
3. حيث: گاهى به معناى ظرف مکان به کار رفته است؛
مانند:((... إِنَّهُ يَرَاكُمْ هُوَ وَقَبِيلُهُ
مِنْ حَيْثُ لاَ تَرَوْنَهُمْ)…) ؛ در حقيقت او و قبيلهاش شما را از آنجا
كه آنها را نمىبينيد مىبينند (اعراف//27) .
4. على: حرف جر است و معانى مختلفى از جمله «ظرفيت» دارد؛ مثل:((وَدَخَلَ الْمَدِينَةَ عَلَى حِينِ غَفْلَةٍ مِّنْ
أَهْلِهَا...) ؛ )و داخل شهر شد بىآنكه مردمش متوجه باشند (قصص// 15)
.
5. في: حرف جرى است که مشهورترين معناى آن ظرفيت است. در حقيقت، ظرفيت
نيز معناى اصلى خود را در «فى» دارد؛ مانند:(... إِنَّا لَنَرَاكَ فِى ضَلاَلٍ مُّبِينٍ) ؛ واقعا ما تو را در گمراهى
آشكارى مىبينيم (اعراف// 60) .
[1]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد4;صفحه 302و284و274و232
[2]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد2;صفحه 249و(238-205)و221و(205-229)و192
اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 709