اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 633
ادات استغراق
ادات استغراق
(واژه دالّ بر شمول و فراگيرى)
«استغراق» به معناى غرق کردن، شامل شدن و دربرگرفتن، و «ادات استغراق»
اداتى است که معناى استغراق دارد. بعضى از اين ادوات در قرآن کريم عبارتند از:
1. «کل»: اسمى است که براى استغراق افراد نکره به کار برده مىشود؛ مانند:((كُلُّ نَفْسٍ ذَآئِقَةُ الْمَوْتِ) ؛ )هر
جاندارى چشنده [طعم] مرگ است (آل عمران// 185) .
گاهى «کل» براى جمع و استغراق مجموع معرفه نيز استفاده شده است؛ مانند:((وَكُلُّهُمْ آتِيهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَرْدًا)
؛ )و روز قيامت همه آنها تنها به سوى او خواهند آمد (مريم// 95) .
و گاهى نيز براى استغراق اجزاى مفرد به کار گرفته شده است؛ مانند:((... كَذَلِكَ يَطْبَعُ اللَّهُ عَلَى كُلِّ قَلْبِ
مُتَكَبِّرٍ جَبَّارٍ) ؛ )اين گونه خدا بر دل هر متكبر و زورگويى مهر مىنهد
(غافر// 35) . البته طبق قرائتى که «قلب» به «متکبر» اضافه شده است.
2. ال:((... وَخُلِقَ الإِنسَانُ
ضَعِيفًا) ؛ )و [مىداند كه] انسان ناتوان آفريده شده است (نساء// 28)
.
[1]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد2;صفحه 259و186
[2]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد4;صفحه 317
اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 633