اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 589
اختلاف قرائات
اختلاف قرائات
(اختلاف در قرائت قاريانِ صاحب قرائت
ويژه)
يکى از مباحث مهم در قرائتها، اختلاف
آنها است که از آن به تناقض و تعارض قرائتها نيز ياد مىشود.
قرآن مجيد فقط به يک طريق و يک قرائت
از جانب پروردگار بر پيامبراسلام (ص) نازل شده است؛ ولى پس از نزول آن، قرائتهاى گوناگونى
پديد آمد. سبب اختلاف قرائتها، در علوم قرآن بررسى شده است.
اختلاف قرائات گاهى در حکم فقهى تأثيرگذار
است. برخى از اين موارد که در آثار علوم قرآنى ذکر شده چنين است:
1. نقض (باطل شدن) يا عدم نقض وضوى ملموس
(علاوه بر نقض وضوى لامس که قدر متيقّن از مدلول آيه است) بنابر اختلاف قرائت در:
لَمَستُم و لامَستُم (در آيه 43 سوره نساء) ؛
2. جواز وطى حائض به محض انقطاع دَم يا
مشروط بودن به غسل بعد از انقطاع، بنابر اختلاف قرائت در: حتّى يَطهرنَ
(در آيه 222 سوره بقره) ؛
3. وجوب يا عدم وجوب سجده هنگام تلاوت
يا استماع آيه 25 سوره نمل:((أَلَّا يَسْجُدُوا
لِلَّهِ الَّذِى يُخْرِجُ الْخَبْءَ فِى السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَيَعْلَمُ مَا
تُخْفُونَ وَمَا تُعْلِنُونَ) ، بنابر اختلاف قرائت در تشديد يا تخفيف لام در:
)ألا.
يکى از محورهاى بحث اختلاف قرائات، صحت
و جواز تبعيت از قرائتهاى مختلف است. ديدگاهها در اين بحث مبتنى بر اَنظار در تعريف
و ضوابط و احکام قرائات شاذ است، و در حقيقت، به منزله صغريات و مصاديق آن احکام کلى
هستند. از اين رو، برخى از وجوه در موارد اختلاف قرائات، صحيح و قرائت به آن وجوه هم
جايز شمرده شده است. بخشى ديگر، صحيح اما قرائت به آن، غير جايز دانسته ميشود، و بخش
سوم، غير صحيح و غير جايز اعلام ميشود.
نيز ر.ک: اسباب اختلاف قرائات؛ وجوه اختلاف
قرائات.
[1]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه 326
[2]معرفت ، محمد هادي ، 1309 -1385.;التمهيد
فى علوم القرآن;جلد2;صفحه 103
[3]حجتي ، محمد باقر ، 1311 -;پژوهشى درتاريخ
قرآن كريم;صفحه 266
اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 589