اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 582
اختلاف آيات
تعارض آيات
(اختلاف آيات)
(ناسازگارى ميان
آيات قرآن)
يکى از مباحث
علوم قرآنى «تعارض آيات» است.
خداوند در آيه 82 سوره نساء مىفرمايد:((أَفَلاَ يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَلَوْ كَانَ
مِنْ عِندِ غَيْرِ اللّهِ لَوَجَدُواْ فِيهِ اخْتِلاَفًا كَثِيرًا) ؛ )آيا در
[معانى] قرآن نمىانديشند اگر از جانب غير خدا بود قطعا در آن اختلاف بسيارى مىيافتند.
خداوند، تعارض واقعى و حقيقى بين آيات را نفى
کرده است؛ زيرا تعارض به معناى تنافى دو دليل در مدلول و محتوا است؛ و اين با سخن خدا
سازگار نيست؛ بلکه آيات الهى بعضى گوياى بعضى ديگر و بعضى شاهد و دليل بر بعضى ديگرند.
تعارض بر دو قسم است:
1. تعارض ابتدايى و ظاهرى؛ 2. تعارض واقعى و حقيقى.
آنچه از تعارض آيات به نظر مىآيد، ابتدايى و
ظاهرى است و با کمى تأمل و دقت، توهم تعارض رفع مىشود؛ زيرا اين تعارض ظاهرى گاهى
از ظاهر دو دسته آيات ناشى مىشود که ميان آنها جمع عرفى وجود دارد؛ چون قرآن محکم
و متشابه، مطلق و مقيد، عام و خاص، مجمل و مبين، ناسخ و منسوخ، حاکم و محکوم، وارد
و مورود و… دارد. محکم، مقيد، خاص،
مبين، ناسخ، حاکم، و وارد، اصل قرار مىگيرند و آيات مقابل آنها در پرتو اصلشان معنا
مىشوند.
نيز ر.ک: اسباب تعارض آيات.
[1]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد2;صفحه (45-50)
[2]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد3;صفحه (88-100)
اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 582