ابتدا (قرائت قرآن)

ابتدا (قرائت قرآن)

(شروع به قرائت ابتدائاً يا پس از تنفّس در اثناى قرائت)

«ابتدا» از قواعد قرائت قرآن است که در مقابل «وقف» مى‌آيد و عبارت است از شروع به قرائت پس از قطع يا وقف در اثناى قرائت. اهميت اين بحث نيز مانند وقف است؛ زيرا قارى هميشه پس از وقف نيز مجبور است از بهترين کلمه ممکن شروع کند.

«ابتدا» فقط اختيارى است؛ برخلاف وقف که هم اضطرارى و هم اختيارى دارد. «ابتدا» تنها با کلمه‌اى روا است که وافى به مقصود کلام باشد و خلاف معناى مقصود تداعى نشود. پس اگر در غرض مورد نظر خللى پديد آيد يا خلاف معناى مقصود تداعى شود، قبيح و زشت خواهد بود و قارى بايد از آن بپرهيزد.

ابتدا نيز مانند وقف داراى اقسام چهارگانه (تام، کافي، حَسَن و قبيح) مي‌باشد. مثلاً در:((وَمِنَ النَّاسِ مَن يَقُولُ آمَنَّا بِاللّهِ))(بقره//8) اگر از باب ضرورت بر (وَمِنَ النَّاسِ مَن يَقُولُ آمَنَّا بِاللّهِ) وقف نمود، براى ادامه قرائت، ابتداى به (وَمِنَ النَّاسِ) قبيح است، و اگر بر (مَن يَقُولُ) وقف کرد، براى ادامه قرائت، ابتداى به (يَقُولُ) احسن از ابتداى به (مَن) است. و در:((خَتَمَ اللّهُ عَلَى قُلُوبِهمْ))(بقره//7) اگر از باب ضرورت بر (خَتَمَ اللّهُ) وقف نمود، براى ادامه قرائت، ابتداى به (اللّهُ) اقبح است و ابتداى به (خَتَمَ) «کافي» است.

در مواردي، وقف بر يک عبارت، حَسَن است اما براى ادامه قرائت، ابتداى به آن، به دليل فساد معنا، قبيح است، مثل:((يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا عَدُوِّى وَعَدُوَّكُمْ أَوْلِيَاء تُلْقُونَ إِلَيْهِم بِالْمَوَدَّةِ وَقَدْ كَفَرُوا بِمَا جَاءكُم مِّنَ الْحَقِّ يُخْرِجُونَ الرَّسُولَ وَإِيَّاكُمْ أَن تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ))(ممتحنه//1) که وقف بر (يُخْرِجُونَ الرَّسُولَ وَإِيَّاكُمْ) حَسَن است، اما براى ادامه قرائت، ابتداى به آن قبيح است زيرا توهّمِ برحذر داشتن از ايمان به خدا مي‌رود.

و گاهي، عکس مورد قبل است، يعنى وقف قبيح است اما ابتدا نيکو است، مثل:((قَالُوا يَا وَيْلَنَا مَن بَعَثَنَا مِن مَّرْقَدِنَا هَذَا مَا وَعَدَ الرَّحْمَنُ))(يس//52) که وقف بر (هَذَا) قبيح است زيرا موجب فصل بين مبتدا و خبر بوده و توهم مي‌شود که مشارٌ اليه هذا، مَرقَد است، و اما براى ادامه قرائت، ابتداى به (هَذَا) ، به دليل استيناف، «کافي» و يا «تام» است.