اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 496
آيه ميراث
آيه مواريث
(آيه ميراث)
(آيه 11 نساء، در باره تعيين سهمالارث
طبقه اوّل وارثان)
آيه 11 سوره نساء که آيه اصلى در تشريع
فرايض يا سهمالارث هر يک از بازماندگان متوفا است آيه مواريث يا
آيه ميراث يا آيه ارث نام گرفته است:((يُوصِيكُمُ اللّهُ فِى أَوْلاَدِكُمْ لِلذَّكَرِ
مِثْلُ حَظِّ الأُنثَيَيْنِ فَإِن كُنَّ نِسَاء فَوْقَ اثْنَتَيْنِ فَلَهُنَّ ثُلُثَا
مَا تَرَكَ وَإِن كَانَتْ وَاحِدَةً فَلَهَا النِّصْفُ وَلأَبَوَيْهِ لِكُلِّ وَاحِدٍ
مِّنْهُمَا السُّدُسُ مِمَّا تَرَكَ إِن كَانَ لَهُ وَلَدٌ فَإِن لَّمْ يَكُن لَّهُ
وَلَدٌ وَوَرِثَهُ أَبَوَاهُ فَلأُمِّهِ الثُّلُثُ فَإِن كَانَ لَهُ إِخْوَةٌ فَلأُمِّهِ
السُّدُسُ مِن بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصِى بِهَا أَوْ دَيْنٍ آبَآؤُكُمْ وَأَبناؤُكُمْ
لاَ تَدْرُونَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ لَكُمْ نَفْعاً فَرِيضَةً مِّنَ اللّهِ إِنَّ اللّهَ
كَانَ عَلِيما حَكِيمًا) ؛ )"خداوند به شما در باره فرزندانتان سفارش مىكند سهم
پسر چون سهم دو دختر است و اگر [همه ورثه] دختر [و] از دو تن بيشتر باشند سهم آنان
دو سوم ماترك است و اگر [دخترى كه ارث مىبرد] يكى باشد نيمى از ميراث از آن اوست و
براى هر يك از پدر و مادر وى [ متوفى] يك ششم از ماترك [مقرر شده] است اين در صورتى
است كه [متوفى
] فرزندى داشته باشد ولى اگر فرزندى نداشته
باشد و [تنها] پدر و مادرش از او ارث برند براى مادرش يك سوم است [و بقيه را پدر مىبرد]
و اگر او برادرانى داشته باشد مادرش يك ششم مىبرد [البته همه اينها] پس از انجام وصيتى
است كه او بدان سفارش كرده يا د ينى [كه بايد استثنا شود] شما نمىدانيد پدران و فرزندانتان
كدام يك براى شما سودمندترند [اين] فرضى است از جانب خدا زيرا خداوند داناى حكيم است".
چون قانون ارث ريشه فطرى در بشر دارد،
به اَشکال گوناگون ميان ملتها و اقوام گذشته و همچنين ميان ملتهاى صاحب کتاب و شريعت
مانند يهود و نصارا و نيز ميان مشرکان عرب صدر اسلام وجود داشته است. قرآن کريم ضمن
تأييد اصل قانون ارث، شکل خاصى به اين قانون داده، براى آن اسباب و شرايطى ذکر کرده
است.
در اسلام، وارثان به سه طبقه به شکل ذيل
تقسيم شدهاند:
طبقه اول: پدر، مادر و فرزندان؛
طبقه دوم: اجداد، جدهها، برادران، خواهران
و فرزندان آنان؛
طبقه سوم: عموها، عمهها، دايىها، خالهها
و فرزندان آنها.
گفتنى است که ارث زوجين، کنار هريک از
طبقات سهگانه و در عرض آنها جارى است، نه در طول آنها، و نيز با هريک از اين طبقات
جمع مىشود؛ اما ارث طبقات سهگانه، طولى است؛ يعنى با وجود يک نفر از وراث طبقه قبل،
نوبت به ارث بردن طبقه بعدى نمىرسد. در آيه شريفه ميراث، تنها ارث طبقه اول بيان شده
است.
[1]مكارم شيرازي ، ناصر ، 1305 -;تفسير نمونه;جلد3;صفحه
283
[2]منصور ، عبدالحميد يوسف;نيل الخيرات فى
القراءات العشرة;جلد4;صفحه 207
[3]معرفت ، محمد هادي ، 1309 -1385.;التمهيد
فى علوم القرآن;جلد1;صفحه 279
[4]زرقاني ، محمد عبد العظيم ، 1948- م.;مناهل
العرفان فى علوم القرآن;جلد2;صفحه 196
[5]خويي ، ابوالقاسم ، 1278 - 1371;البيان
فى تفسيرالقرآن;صفحه 336
اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 496