آيه معاد

آيه معاد

(آيه 85 قصص، در باره وعده خداوند به بازگشت پيامبر (ص) )

در آيه 85 سوره قصص واژه «معاد» به کار رفته، و از همين رو، به آن «آيه معاد» مى‌گويند:((إِنَّ الَّذِي فَرَضَ عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لَرادُّكَ إِلى‌ مَعادٍ قُلْ رَبِّي أَعْلَمُ مَنْ جاءَ بِالْهُدى‌ وَ مَنْ هُوَ فِي ضَلالٍ مُبِينٍ) ؛ «آن كس كه قرآن را بر تو فرض كرد تو را به جايگاهت (زادگاهت) بازمى‌گرداند بگو پروردگار من از همه بهتر مى‌داند چه كسى (برنامه) هدايت آورده، و چه كسى در ضلال مبين است». )

«معاد» در لغت به معناي بازگشتن (مصدر) ، زمان بازگشت (اسم زمان) و محل بازگشت (اسم مکان) به کار مي‌رود، و در اين آيه، کاربرد سوم مورد نظر است. اما در تعيين مصداق آن مفسران احتمالات مختلفي داده‌اند، مانند: بازگشت به حيات پس از مرگ، سرزمين محشر، مرگ، مقام شفاعت كبرى، بهشت، بيت المقدس، مکه زادگاه پيامبر (ص) . از اين ميان، احتمال اخير قوي تر بوده و با شأن نزولي که براي آيه ذکر کرده‌اند تناسب بيشتر دارد. جمعى از مفسرين شان نزولى براى اين آيه از ابن عباس نقل كرده‌اند كه مضمونش چنين است: هنگامى كه پيامبر (ص) به قصد هجرت از مكه به سوى مدينه مى‌آمد به سرزمين جحفه كه فاصله چندان زيادى از مكه ندارد رسيد، به ياد موطنش مكه افتاد، شهرى كه حرم امن خدا است و خانه كعبه كه قلب و جان پيامبر با آن پيوند ناگسستنى داشت در آنجا است، آثار اين شوق كه با تاثر و اندوه آميخته بود در چهره مباركش نمايان گشت، در اينجا جبرئيل نازل شد و پرسيد آيا به راستى به شهر و زادگاهت اشتياق دارى؟ پيامبر فرمود: آرى، جبرئيل عرض كرد: خداوند اين پيام را براى تو فرستاده: «إِنَّ الَّذِي فَرَضَ عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لَرادُّكَ إِلى‌ مَعادٍ؛ آن كس كه اين قرآن را بر

تو فرض كرده است تو را به سرزمين اصليت بازمى‌گرداند» و مى‌دانيم اين وعده بزرگ سرانجام تحقق يافت و پيامبر اسلام (ص) پيروزمندانه با ارتشى نيرومند و قدرت و عظمت فراوان به مكه بازگشت، و حرم امن خدا بدون جنگ و خونريزى به او تسليم شد. بنابراين آيه فوق يكى از پيشگوييهاى اعجازآميز قرآن است كه‌ چنين خبرى را به طور قطع و بدون هيچ قيد و شرط بيان كرده و بعد از مدت كوتاهى تحقق يافت.