اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 4739
نظم قرآن
ترتيب قرآن
(نظم قرآن)
(بررسى ترتيب قرآن موجود به لحاظ کلمات
هر آيه، آيات هر سوره و توالى سورهها)
منظور از ترتيب قرآن، نظم کلمات به صورت
جملات و عبارات، گردآورى آيات ضمن سورهها و نيز ترتيب سورهها است.
بيترديد، نظم کلمات به شکل موجود بر
اساس چيزى است که فرشته وحى بر رسول گرامى (ص) نازل کرده و هيچکس حتى رسول گرامى
(ص) نيز در آن دخالت نداشته است. دلايل اين مطلب عبارتند از:
1. آياتى از قرآنکريم.
2. اجماع مسلمانان.
3. شگفتىها و ظرافتهاى فوق توان بشر
در گزينش کلمات و چينش آنها به حدى که چيزى جز معجزه و امر غيبى نمىتواند توجيهگر
آن باشد. قرآن کريم اديبان و فصيحان بزرگ عرب را نيز در همين ميدان مغلوب کرد.
4. زمانى مىتوان جملهاى را به کسى نسبت
داد که علاوه بر محتوا، تک تک کلمات و ترکيب آنها نيز از او باشد.
در زمينه ترتيب آيات و گردآورى آنها
در ضمن سورهها از طريق وحى الهى، اختلافى نيست و مسئله در ميان مسلمانان اجماعى است؛
با اين توضيح که ترتيب بيشتر و قريب به اتفاق آيات به شکل موجود طبق ترتيب نزول صورت
پذيرفته است و تنها در مواردى نادر، رسول خدا (ص) دستور مىفرمود که آيهاى را در جاى
خاصى غير از ترتيب نزولى آن قرار دهند.
درباره ترتيب سورهها سه نظريه عمده وجود
دارد:
1. ترتيب سورهها همانند ترتيب آيات،
توقيفى و به اشاره وحى بوده است.
2. ترتيب سورهها در عهد صحابه و به اجتهاد
و نظر آنان انجام گرفت.
3. ترتيب سورهها به طور عمده توقيفى
است و در مواردى اندک، اجتهاد و رأى افراد بهآن تعلق گرفته است.
نيز ر.ک: ترتيب آيات؛ ترتيب سور.
[1]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه (256-267)
[2]معرفت ، محمد هادي ، 1309 -1385.;التمهيد
فى علوم القرآن;جلد1;صفحه 280
[3]كردي ، محمد طاهر ، 1321-1400ق.;تاريخ
القرآن وغرائب رسمه وحكمه;صفحه 73
[4]زرقاني ، محمد عبد العظيم ، 1948- م.;مناهل
العرفان فى علوم القرآن;جلد1;صفحه 346
[5]صغير،محمدحسين علي،1939-م.;تاريخ القرآن;صفحه
60
[6]عاملي ، جعفر مرتضي ، 1944 -;حقايق هامة
حول القرآن الكريم;صفحه 140
[7]صالح ، صبحي ، 1926 -;مباحث فى علوم القرآن;صفحه
70
اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 4739