نسخ وجوب به استحباب

نسخ وجوب به استحباب

(نسخ حکم دالّ بر وجوب چيزى، با آيه دالّ بر استحباب)

گاهى حکمى استحبابى ناسخ حکم واجب مى‌شود؛ براى مثال، خداوند در آغاز سوره مزّمّل به قيام و شب زنده‌دارى و تلاوت قرآن در نيمى از شب يا ثلث آن امر کرد؛ اما در آيه 20 همين سوره، آن را با استحباب قرائت قرآن نسخ کرده است:((... فَاقْرَؤُوا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ...) . )

مفسران قرآن کريم در اين که آيه 20 اين سوره ناسخ آيه اول باشد، اختلاف‌نظر دارند. علامه طباطبايى (ره) در الميزان مى‌ نويسد: لسان اين آيه، تخفيف در قرائت قرآن به ميزانى است که ميسور و آسان باشد؛ نه اين که حکم قبلى را نسخ و قيام نيمى از شب يا ثلث آن را ممنوع کند.

در تفسير نمونه پس از بررسى مدلول دو آيه، چنين نتيجه‌گيرى شده است:

«… حق اين است که ظاهر امر در جمله «فاقرءوا» وجوب است؛ مگر اين که گفته شود اين امر به قرينه اجماع بر عدم وجوب، يک امر استحبابى است و نتيجه اين مى‌شود که در آغاز اسلام به خاطر وجود شرايطى اين تلاوت و عبادت شبانه واجب بوده و بعد، هم از نظر مقدار و هم از نظر حکم، تخفيف داده شده و به صورت يک حکم استحبابى (آن هم به مقدار ميسور) در آمده است. در روايتى از امام باقر (ع) آمده است که حکم مربوط به دو ثلث از شب يا نيمى از آن يا ثلث آن، منسوخ شده و به جاى آن،((... فَاقْرَؤُوا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ...))قرار گرفته است».