اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 472
آيه ماعون
آيه ماعون
(آيه 7 سوره ماعون، در مذمت خودداري از
قرض و يا بذل امور جزئي به ديگران)
به آيه 7 سوره ماعون «آيه ماعون» مىگويند:((وَ يَمْنَعُونَ
الْماعُونَ) ؛ «و (آنها که) ديگران را از ضروريات زندگى منع مىنمايند». انكار روز
جزا و دادگاه بزرگ آن، بازتاب وسيعى در اعمال انسان دارد كه در اين سوره به پنج امر
اشاره شده است از جمله: راندن يتيمان با خشونت، و عدم تشويق ديگران به اطعام افراد
مسكين، يعنى نه خود انفاق مىكند و نه ديگران را دعوت به اين كار مىنمايد. )
«ماعون» از ماده «معن» به معناي چيز كم است، و بسيارى از مفسران معتقدند
كه منظور از آن در اينجا اشياء جزئى است كه مردم، مخصوصا همسايهها، از يكديگر به عنوان
عاريه يا تملك مىگيرند، مانند مقدارى نمك، آب، آتش (كبريت) ظروف و مانند اينها.
بديهى است كسى كه از دادن چنين اشيايى به ديگرى خوددارى مىكند آدم بسيار
پست و بى ايمانى است، يعنى آنها به قدرى بخيلاند كه حتى از دادن اين اشياء كوچك مضايقه
دارند، در حالى كه همين اشياء كوچك گاه نيازهاى بزرگى را برطرف مىكند، و منع آن، مشكلات
بزرگى در زندگى مردم ايجاد مىنمايد. جمعى نيز گفتهاند منظور از ماعون زكات است، چرا
كه زكات نسبت به اصل مال غالباً بسيار كم است، گاه ده درصد، و گاه پنج درصد، و گاه
دو و نيم درصد است.
در روايتى از امام صادق (ع) آمده است كه در تفسير ماعون فرمود: ماعون وامى
است كه انسان به ديگرى مىدهد، و وسائل زندگى است كه به عنوان عاريه در اختيار ديگران
مىگذارد، و كمكها و كارهاى خيرى است كه انجام مىدهد.
در معناي ماعون احتمالات ديگرى نيز گفتهاند، تا آنجا كه در تفسير قرطبى
بالغ بر دوازده قول در اين زمينه نقل شده كه بسيارى از آنها را مىتوان در هم ادغام
كرد.
[1]مكارم شيرازي ، ناصر ، 1305 -;تفسير نمونه;جلد27;صفحه
358
[2]طوسي ، محمد بن حسن ، 385 - 460ق.;التبيان
في تفسير القرآن;جلد10;صفحه 416
[3]طبرسي ، فضل بن حسن ، 468 - 548ق;مجمع
البيان فى تفسيرالقرآن;جلد10;صفحه 834
[4]طباطبايي ، محمد حسين ، 1281 - 1360;الميزان
في تفسير القرآن;جلد20;صفحه 368
[5]فخر رازي ، محمد بن عمر ، 544 - 606ق.;التفسيرالكبير;جلد32;صفحه
305
[6]حويزي ، عبد علي بن جمعه ، - 1112ق.;تفسيرنورالثقلين;جلد5;صفحه
677
[7]قمي ، علي بن ابراهيم ، - 329ق.;تفسيرالقمى;جلد2;صفحه
444
اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 472