نسخ متدّرج

نسخ متدّرج

(نسخ حکم مستفاد از آيه به صورت تدريجي)

مؤلف کتاب ‌التمهيد في علوم القرآن از نوعي نسخ در قرآن ياد مي‌کند که حکم مستفاد از آيه، در ابتداي امر و به صراحت، نسخ نشده است، اما با فراهم کردن اسبابي، زمينه نسخ تدريجي آن فراهم شده است. نمونه‌هاي بارز اين نوع نسخ تدريجي را مسأله حرمت خمر و زدن زنان توسط همسران (در صورت نشوز) و مسأله برده داري دانسته است. علت عدم لغو دفعي اين آداب و رسوم، ريشه داري آنها در فرهنگ عمومي جامعه عصر نزول است به گونه‌اي که ابطال فوري آنها مطابق مصلحت نبود.