اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 4655
نخستين آيه
اولين آيه
(نخستين آيه)
(اولين آيه نازل شده بر پيامبر (ص) )
درباره نخستين آيه يا آياتى که بر پيامبر
مکرم (ص) نازل شده است، بين مفسران و محققان علوم قرآنى اختلاف نظر وجود دارد، که بهطور
اختصار به آنها مىپردازيم:
درباره جمع بين اين اقوال گفتهاند نخستين
آيهاى که بر پيامبر (ص) نازل شد((اقْرَأْ
بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِى خَلَقَ) ، و نخستين آيهاى که به طور آشکار فروفرستاده شد)(يَا أَيُّهَا الْمُدَّثِّرُ)است. پس آيه(يَا أَيُّهَا الْمُدَّثِّرُ)(پس از
انقطاع (دوره فترت) وحى، اولين آيه است، نه به طور مطلق. )
درباره((بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ))که به اعتقاد جمهور شيعه جزء هر سوره از قرآن- به
جز سوره توبه- است مىتوان گفت اولين آيه نازل شده است؛ ولى بحث اول بودن آيات، قطع
نظر از((بِسْمِ اللَّهِ))است. آيات سوره حمد نيز به صورت مجموع (در قالب
يک سوره کامل) ، اولين سوره است که به طور کامل نازل شده است؛ نه اولين آيات نازل شده
به طور مطلق.
نکته: نخستين آيه - هر چه باشد - طبعاً
بر اوّلين آيه مکّى هم منطبق خواهد بود.
نيز ر.ک: اولين سوره.
[1]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه 206و193
[2]حجتي ، محمد باقر ، 1311 -;پژوهشى درتاريخ
قرآن كريم;صفحه 54
[3]زرقاني ، محمد عبد العظيم ، 1948- م.;مناهل
العرفان فى علوم القرآن;جلد1;صفحه 95
[4]واحدي ، علي بن احمد ، - 468ق;اسباب النزول;صفحه
5
[5]راميار ، محمود ، 1301 - 1363;تاريخ قرآن;صفحه
577
[6]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد1;صفحه 91
اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 4655