responsiveMenu
صيغة PDF شهادة الفهرست
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 4598

مميزات مكي و مدني

ضوابط مكي و مدني

(مميزات مكي و مدني)

(معيارهاى چهارگانه در اتصاف آيات و سوره‌ها به مکّى يا مدنى)

دانشمندان اسلامى براى شناخت آيات و سوره‌هاى مکى و مدنى چهار معيار «زمان، مکان، موضوع و اشخاص» را معتبر دانسته‌اند. براساس هر يک از اين ملاک‌ها تعريف مکى و مدنى بودن آيات نيز متفاوت مي‌شود که به بيان آن‌ها مي‌پردازيم.

1. ملاک زمان: آيات نازل شده پيش از هجرت مکى، و آيات فرود آمده پس از هجرت مدنى است؛ چه در مدينه نزول يافته باشند و چه در مکه؛ در سال فتح يا سال حجة‌الوداع؛ در سفر يا حَضَر. اين وجه در ميان دانشمندان علوم قرآنى بيشتر مورد اعتنا است، و زرکشى همين وجه را نظر مشهور مي‌داند.

2. معيار مکان: آيات و سوره‌هايى که در خود مکه فروفرستاده شده‌اند مکى‌اند؛ هرچند اين نزول پس از هجرت باشد. بنابراين، آيات و سوره‌هايى که در سال فتح و حجة‌الوداع در مکه نازل شده‌اند مکى خوانده مى‌شوند؛ ولى طبق معيار زمانى مدنى‌اند.

مدنى به آيات و سوره‌هايى گفته مى‌شود که در مدينه نازل شده باشند. بنابراين، در معيار مکانى مشکلى در تقسيم آيات و سوره‌ها پديد مى‌آيد؛ زيرا طبق اين ضابطه، آيات يا سوره‌هايى که در سفر نازل شده‌اند- همانند سفر به بيت المقدس (در سفر معراج) و مانند آن- نه مکى‌اند و نه مدني.

3. معيار شخص: مخاطب آيات و سوره‌هاى مکي، اهل مکه، و مخاطب آيات و سوره‌هاى مدنى، مردم مدينه بوده‌اند.

4. ملاک موضوع: آيات و سوره‌هايى که درباره مسائل اعتقادى همچون توحيد، معاد، نبوت و… باشند مکى، و آياتى که بيانگر مسائل و احکام فقهى و مسائل اجتماعى باشند مدنى به‌شمار مي‌آيند.

نيز ر.ک: ضوابط کلى مکى و مدنى؛ ضوابط شايع مکى و مدنى.


[1]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه (187-191)
[2]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ، 849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد1;صفحه 68و(37-38)
[3]معرفت ، محمد هادي ، 1309 -1385.;التمهيد فى علوم القرآن;جلد1;صفحه 162
[4]راميار ، محمود ، 1301 - 1363;تاريخ قرآن;صفحه (601-604)
اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 4598
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
صيغة PDF شهادة الفهرست