مفهوم وصف

مفهوم وصف

(يکى از اقسام مفهوم مخالف؛ دالّ بر انتفاع موصوف در وقت انتفاى وصف)

مفهوم وصف يا صفت، يکى از اقسام مفهوم مخالف است.

«صفت» در اصطلاح نحوى، خصوص نعت است؛ اما در اصطلاح اصولى و علوم قرآنى عبارت است از هر چه بر موضوع عارض شود و صلاحيت داشته باشد موضوع را قيد بزند و دايره موضوع را کوچک کند. بنابراين، صفت شامل نعت، حال، ظرف و عدد مى‌شود.

مثال نعت:((إِن جَاءكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَأٍ فَتَبَيَّنُوا أَن تُصِيبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ))(حجرات// 6). مفهوم آيه اين است که اگر غيرفاسق (عادل) خبر آورد، تبيّن واجب نيست.

مثال حال:((وَلاَ تُبَاشِرُوهُنَّ وَأَنتُمْ عَاكِفُونَ فِى الْمَسَاجِدِ))(بقره// 187). مفهوم آيه اين است که نزديکى با زنان براى غيرمعتکف جايز است.

مثال ظرف زماني:((الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَّعْلُومَاتٌ))(بقره// 197). مفهوم آيه اين است که انجام حج در غير ماه‌هاى حج، جايز نيست.

مثال ظرف مکانى:((فَاذْكُرُواْ اللّهَ عِندَ الْمَشْعَرِ الْحَرَامِ))(بقره// 198). مفهوم آيه اين است که ذکر خاص در غير مشعرالحرام، مطلوب نيست.

مثال عدد:((فَاجْلِدُوهُمْ ثَمَانِينَ جَلْدَةً))(نور// 4). مفهوم آيه اين است که حد قذف هشتاد تازيانه است، نه کمتر و نه بيشتر.

نيز ر.ک: مفهوم مخالف؛ مفهوم.