اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 4212
مجاز زيادت
مجاز زيادت
(ذکر لفظ و عدم اراده معناى آن)
مشهور علما، مجاز زيادت را مجاز لغوى
شمرده و برخى هم آن را از شاخههاى مجاز عقلى دانستهاند.
در مجاز زيادت لفظى ذکر مىشود، ولى مفهوم
آن مورد نظر نيست؛ مانند:((ليس کمثله شىء)
؛ )«هيچ چيز مانند او نيست» (شورى// 11) . در اين آيه «ک» زائد است.
جواز اطلاق زائد بر الفاظ قرآن مورد اختلاف است؛ برخى گفتهاند چون زائد
به معناى بيهوده است و قرآن منزه از آن، بهتر است از آن به «تأکيد» تعبير آورده شود.
ابنخشاب مىگويد: بيشتر علما اطلاق زائد بر قرآن را جايز مىدانند؛ زيرا
قرآن به زبان مردم عرب نازل شده است و در آن هم زائد وجود دارد. همچنين زيادى در مقابل
حذف است و حذف براى اختصار و تخفيف؛ بنابراين، زيادى براى تأکيد و توطئه است.
برخى مىگويند الفاظ براى افاده معنا است؛ گرچه در اصطلاح نحوى زائد ناميده
شود. پس نه تنها زائد نيست، بلکه وجود آن با ذوق بيانى به کلام جلوه معنايى خاصى مىدهد
که اگر نباشد، آن جلوه را ندارد.
[1]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد2;صفحه 318و122
[2]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد2;صفحه 274
[3]كمالي دزفولي ، علي ، 1292 -;قرآن ثقل
اكبر;صفحه 306
اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 4212