متشابه لفظي و معنوي

متشابه لفظي و معنوي

(آيه متشابه ناشى از خفا و ابهام در لفظ و دقت معناى آن)

در متشابه لفظى و معنوي، منشأ تشابه هم در لفظ و هم در معنا وجود دارد؛ مانند:((وَلَيْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوْاْ الْبُيُوتَ مِن ظُهُورِهَا وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنِ اتَّقَى وَأْتُواْ الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوَابِهَا وَاتَّقُواْ اللّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ ) . (بقره// 189). )

در شأن نزول آيه آمده است که عده‌اى از انصار در حال احرام از در وارد خانه و خيمه‌گاه نمى‌شدند؛ بلکه اگر در خانه‌هاى مسکونى مي‌زيستند، پشت خانه نقبى را ايجاد و از آن‌جا رفت و آمد مى‌کردند، و اگر چادرنشين بودند، از پشت خيمه بيرون مى‌رفتند. اين آيه براى از بين بردن اين عادت جاهلى نازل شد.

تشابه در اين آيه هم به دليل اختصار کلام (يکى از عوامل لفظى تشابه) است؛ زيرا اگر مى‌فرمود: «وليس البر بأن تأتوا البيوت من ظهورها اذا کنتم محرمين بحجِّ او عمرة» تشابه به وجود نمى‌آمد؛ و هم به دليل معنا است؛ زيرا براى فهم اين آيه و معنا و مقصود آن بايد از سبب نزول آن (عادت عرب جاهلى) اطلاع حاصل شود.

نيز ر.ک: متشابه لفظى؛ متشابه معنوى؛ عوامل لفظى و معنوى تشابه.