اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 3931
كثرت
غلبه و كثرت
(كثرت)
(فراوانى مصاديق معناى لفظ؛ از اسباب
تقديم لفظ)
يکى از اسباب تقديم و تأخير، «غلبه و کثرت» است. گاهى کثرت افراد، سبب تقديم لفظى مىشود که بر افراد
خود دلالت مىکند؛ مانند:
1. تقديم لفظ «کافر» بر «مؤمن» در(فَمِنكُمْ كَافِرٌ وَمِنكُم مُّؤْمِنٌ)(تغابن// 2) ؛
2. تقديم «ظالم» بر «مقتصد» (عدالت پيشگان) و بر پيشىگيرندگان به خيرات
در((ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْكِتَابَ الَّذِينَ
اصْطَفَيْنَا مِنْ عِبَادِنَا فَمِنْهُمْ ظَالِمٌ لِّنَفْسِهِ وَمِنْهُم مُّقْتَصِدٌ
وَمِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَيْرَاتِ)… ) ؛ «پس اين کتاب را به گروهى از بندگان برگزيده
خود به ميراث داديم. از ميان آنها گروهى بر خود ستم کردند و عدهاى ميانهرو بودند
و گروهى به اذن خدا در نيکىها پيشى گرفتند» (فاطر// 32) .
دليل تقديم کلمه «ظالم» بر «مقتصد» و «سابقبالخيرات» در اين آيه، کثرت
افراد ظالم است.
[1]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد3;صفحه 45
[2]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد3;صفحه 260
[3]خرمشاهي ، بهاء الدين ، 1324 -;دانش نامه
قرآن وقرآن پژوهى;جلد1;صفحه 799
[4]كمالي دزفولي ، علي ، 1292 -;قرآن ثقل
اكبر;صفحه 329
اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 3931