قواعد مذكر و مؤنث

قواعد مذكر و مؤنث

(قواعد مهم درباره استعمال الفاظ مذکر و مؤنث)

يکى از قواعد ادبى که مفسران بايد به آن آگاه باشند، قاعده مذکر و مؤنث بودن است.

در تأنيث حقيقي، فعل غالباً همراه تاى تأنيث مي‌آيد؛ مگر اين که فاصله‌اى باشد که هرچه اين فاصله بيشتر باشد، حذف تاى تأنيث بهتر است. همچنين اگر مؤنث حقيقى را با «ت» بياورند بهتر است؛ مگر اين که جمع باشد.

اما در تأنيث غيرحقيقى، در صورتى که فاصله باشد، حذف تاى تأنيث بهتر است؛ مانند:((فَمَن جَاءهُ مَوْعِظَةٌ مِّن رَّبِّهِ))(بقره// 275) . در اين آيه، با اين که «موعظه» مؤنث مجازى است، «جاءه» مذکر آمده است.

در صورتى که فاصله زيادتر باشد، هم تأنيث و هم تذکير جايز است؛ مانند:((وَأَخَذَ الَّذِينَ ظَلَمُواْ الصَّيْحَةُ))(هود// 67) و (وَأَخَذَتِ الَّذِينَ ظَلَمُواْ الصَّيْحَةُ)((هود// 94) . )

در اسماى اجناس دو وجه جايز است؛ مانند:((أَعْجَازُ نَخْلٍ خَاوِيَةٍ))(الحاقه// 7) و((أَعْجَازُ نَخْلٍ مُّنقَعِرٍ))(قمر// 20) . در اين دو آيه، براى «نخل» يک بار صفت مؤنث و يک بار صفت مذکر آمده است.