اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 3765
قسم (انشاء)
قسم (انشاء)
(جمله تأکيدکننده خبر)
براى «قسم» تعاريف گوناگونى
ارائه دادهاند که برخى از آنها عبارتند از:
1. جملهاى است که به واسطه آن، خبرى تأکيد مىشود.
2. طبرسى: قسم، بخشى از کلام است که با آن، خبر تأکيد مىشود؛ به نحوى
که آن را به صورت حق و درست جلوه داده، از خلاف واقع مبرا سازد.
3. علامه طباطبايى (ره) : قسم، مقيد کردن خبر يا انشا با چيزى است که شرافت
و کرامت دارد، و نيز قسم بالاترين مراتب تأکيد را مىرساند.
4. سيوطى: قسم، درست و واقع قرار دادن خبر، و تأکيد بر آن است.
5. قسم در اصطلاح فقهى به معناى سوگند خوردن به خدا براى واجبکردن عملى
است که بر عهده قسمخورنده قرار گرفته است.
برخى معتقدند لفظ «قسم» لفظ خبرى است، ولى معناى آن انشايى است. در حقيقت،
با قسم، سوگند يادکننده به انجام يا ترک کارى ملتزم ميشود؛ پس قسم خبر از گذشته يا
آينده نيست؛ گرچه لفظ آن ماضى يا مستقبل است.
قسم و جواب آن، دو جملهاند به منزله شرط و جواب آن.
برخى ديگر بر انشا بودن قسم نقل اجماع کردهاند.
[1]رزاقي ، ابو القاسم;سوگندهاى قرآنى;صفحه
(10-11)
[2]عامر ، فارس علي;ظاهرة القسم فى القرآن
الكريم;صفحه (43-44)
[3]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد2;صفحه 374
[4]طباطبايي ، محمد حسين ، 1281 - 1360;الميزان
في تفسير القرآن;جلد1;صفحه (224-225)
[5]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد3;صفحه 40
[6]طبرسي ، فضل بن حسن ، 468 - 548ق;مجمع
البيان فى تفسيرالقرآن;جلد9;صفحه 225
[7]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد4;صفحه 53
اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 3765