اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 2970
سوره صد و سوم قرآن
سوره عصر
(سوره صد و سوم قرآن)
(يکصد و سومين سوره قرآن)
خداوند در نخستين آيه اين سوره به «عصر» قسم ياد کرده است، و به همين دليل هم «عصر» ناميده شده است. سوره
در جواب اين قسم، به خلاصهاى از معارف قرآن اشاره مىکند، و تمامى معارف قرآنى و مقاصد
مختلف آن را که عبارتند از: ايمان، عمل صالح، حق و صبر، در كوتاهترين بيان خلاصه كرده،
در باره مراد از عصر كه بدان قسم ياد شده، نظرات مختلفي بيان
شده است، هم چون:
1. از نظر مضمونى كه دو آيه بعد از والعصر دارند، مناسبتر
آن است كه منظور از عصر، عصر ظهور رسول خدا (ص) باشد، كه عصر طلوع اسلام بر افق مجتمع
بشرى، و ظهور و غلبه حق بر باطل است، چون مضمون دو آيه بعد اين است كه خسران نوع انسان
را فراگير است و تنها كسانى را فرا نمىگيرد كه از حق پيروى نموده، و در برابر آن صبر
كنند، و اين اقليت عبارتند از كسانى كه به خدا و روز جزا ايمان آورده و عمل صالح كنند.
2. مراد از عصر، وقت عصر، يعنى آخر روز است، چون اين وقت دلالت دارد بر
تدبير ربوبى كه روز را مىبرد و شب را مىآورد، و قدرت و سلطنت را از سلطان روز يعنى
خورشيد سلب مىكند.
3. مراد نماز عصر است، كه نماز وسطى است كه از همه نمازهاى يوميه فضيلت
بيش ترى دارد.
4. مراد شب و روز است، كه در اصطلاح به آنها عصران گفته مىشود.
5. منظور از عصر دهر است، كه در آن عجائبى وجود دارد، كه بر قدرت ربوبى
دلالت دارد.
6. در بعضى از روايات آمده كه منظور، عصر ظهور مهدى (ع) است كه در آن عصر
حق بر باطل به طور كامل غلبه كند.
ويژگيهاى سوره عصر:
1. سه آيه، چهارده کلمه و 73 يا 68 حرف دارد.
2. در ترتيب نزول، سيزدهمين و در قرآن کريم يکصد و سومين سوره است.
3. پس از سوره انشراح و پيش از هجرت در مکه نازل شد.
گرچه برخى آن را مدنى دانستهاند؛ ولى قول نخست، مشهور و درستتر است.
4. از سورههاى مفصل و از نوع قصار آن است.
5. بيست و سومين و آخرين سورهاى است که با سوگند آغاز مىشود.
6. برخى گفتهاند آيه((إِنَّ الْإِنسَانَ
لَفِى خُسْرٍ))با استثناى بعدش((إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا)… )(نسخ شده
است؛ که چندان صحيح نيست. )
مطالب سوره عصر:
1. سوگند به عصر؛
2. ايمان و عمل صالح، عامل نجات انسانها از زيانکارى و خسران؛
3. اشاعه فرهنگ صبر و استقامت در جامعه.
[1]طباطبايي ، محمد حسين ، 1281 - 1360;الميزان
في تفسير القرآن;جلد20;صفحه 355
[2]هاشم زاده هريسي ، هاشم ، 1317 -;شناخت
سوره هاى قرآن;صفحه 595
[3]فيروز آبادي ، محمد بن يعقوب ، 729 -
817ق;بصائرذوى التمييزفى لطائف الكتاب العزيز;صفحه 595
[4]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه 193
[5]جمعي از محققان;علوم القرآن عندالمفسرين;جلد1;صفحه
315
[6]مكارم شيرازي ، ناصر ، 1305 -;تفسير نمونه;جلد27;صفحه
289
[7]راميار ، محمود ، 1301 - 1363;تاريخ قرآن;صفحه
590
اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 2970