آيه 159 بقره

آيه كتمان

(آيه 159 بقره)

(آيه 159 بقره، در باره پنهان کردن حق)

به آيه 159 سوره بقره که در مذمت و سرزنش کتمان‌کنندگان حق نازل شده است آيه کتمان مى‌گويند:((إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَا أَنزَلْنَا مِنَ الْبَيِّنَاتِ وَالْهُدَى مِن بَعْدِ مَا بَيَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِى الْكِتَابِ أُولَئِكَ يَلعَنُهُمُ اللّهُ وَيَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ) ؛ )كسانى كه نشانه‌هاى روشن و رهنمودى را كه فرو فرستاده‌ايم بعد از آنكه آن را براى مردم در كتاب توضيح داده‌ايم نهفته مى‌دارند آنان را خدا لعنت مى‌كند و لعنت‌كنندگان لعنتشان مى‌كنند.

جلال الدين سيوطى در شأن نزول اين آيه از ابن‌عباس نقل کرده است: چند نفر از مسلمانان همچون معاذ بن جبل و سعد بن معاذ و خارجة بن زيد از دانشمندان يهود درباره برخى مطالب تورات که با ظهور و بعثت پيامبر اسلام (ص) ارتباط داشت سؤال‌هايى کردند؛ ولى آنان واقع مطلب و حقيقت امر را کتمان کرده، توضيحى ندادند؛ لذا آيه مورد بحث نازل شد و مسئوليت کتمان حق را به آن‌ها گوشزد کرد.

مقصود اين آيه، علماى يهود است؛ ولى اين معنا هرگز مفهوم آيه (يک حکم کلى و عمومى درباره کتمان‌کنندگان حق) را محدود نخواهد کرد؛ لذا در کتاب‌هاى تفسيرى شيعه آمده است که اين آيه شامل کتمان فضايل اهل‌بيت (ع) نيز مى‌شود. و در برخى از روايات مراد از اين آيه، کتمان امامت و خلافت خاندان پيامبر (ص) بيان شده است.

درباره مذمت کتمان حق، در منابع اسلامى احاديث فراوانى هست. در کتاب‌هاى اصول اين آيه از ادله حجيت خبر واحد به شمار آمده است؛ يعنى ماانزلنا مفهوم عام دارد و شامل احکام شرعى نيز مى‌شود، و احاديث منقول از معصومان (ع) از مصاديق بينات و هدي است.