اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 2835
سوره تغابن
سوره تغابن
(شصت و چهارمين سوره قرآن)
«تغابن» به معناى گول خوردن، حسرت، احساس خسارت و پشيماني، يکى از نامهاى
روز قيامت است که در آيه 9 اين سوره آمده است؛ زيرا در قيامت گروهى از انسانها از
اينکه براى حيات ابدى آن جهان عمل صالحى ذخيره نکردهاند يا گناه و معصيت و فساد همراه
آوردهاند، احساس ضرر و خسران مىکنند و حسرت و افسوس مىخورند.
در آيه 9 از رستاخيز به «يومالتغابن» ياد مىکند. در اين سوره، بسيار
به «انفاق» تشويق مىکند تا انسان مفتون اموال و اولاد نشود و در قيامت مغبون و زيانکار
نباشد؛ از اين رو، «تغابن» نام گرفته است.
اين سوره از نظر سياق و نظم شبيه به سوره حديد است، و گويى خلاصهاى از
آن است، و غرض سوره اين است كه مؤمنين را تشويق و تحريك كند كه در راه خدا انفاق كنند،
و غرض ديگرش اين است كه ناراحتىها و تاسفهايى كه در اثر هجوم مصائب در دلهاشان نشسته
برطرف سازد، و نويد دهد كه اگر در راه ايمان به خدا و جهاد در راه او و انفاق در آن
راه مشقاتى را متحمل مىشوند، همه به اذن خدا است.
و آياتى كه در صدر سوره واقع شده جنبه مقدمه و زمينهچينى براى بيان اين
غرض را دارد، در آن آيات بيان مىكند كه اسماى حسنا و صفات علياى خدا اقتضا مىكند
كه براى بشر بعث و بازگشتى فراهم سازد، تا همه به سويش برگردند و در آن بازگشت اهل
ايمان و عمل صالح به سوى بهشت جاودان هدايت شوند، و اهل كفر و تكذيب به سوى آتش ابدى
رانده شوند، پس اين مطالب مقدمه چينى است براى آيات بعد كه مىفرمايد: بايد خدا و رسول
را اطاعت كنيد و بر مصائب و نيز در برابر انفاق در راه خدا خويشتندار باشيد، بدون
اينكه از منع موانع متاثر و از ملامت شماتتگران بيمى به خود راه دهيد.
ويژگيهاى سوره تغابن:
1. هجده آيه، 241 کلمه و 1070 يا 1091 حرف دارد.
2. در ترتيب نزول، يکصد و هشتمين سوره است و پس از سوره تحريم و پيش از
سوره صف فرود آمد، و در ترتيب مصحف شريف، شصت و چهارمين سوره است.
3. پس از هجرت در مدينه نازل شد و سورهاى مدنى بهشمار مىآيد؛ مگر آيات
14 تا 18 که گفتهاند مکى است. برخى از مفسران قائلند که اين سوره مکى است.
4. از نظر حجم از سورههاى مفصّل و از گروه طوال آن به شمار مىآيد که
بخشى از يک حزب قرآن را تشکيل مىدهد.
5. ششمين سوره از سورههاى مسبّحات است.
6. فقط يک آيه ناسخ دارد و هيچ آيه منسوخى ندارد.
مطالب برجسته اين سوره:
1. تسبيح خداوند توسط موجودات عالم؛
2. اشاره به خلقت زمين و آسمان؛
3. وسيله بودن مال، زن و فرزند براى آزمايش انسان؛
4. معاد و ترسيم سرنوشت نيکوکاران و بدکاران.
[1]طباطبايي ، محمد حسين ، 1281 - 1360;الميزان
في تفسير القرآن;جلد19;صفحه 294
[2]فيروز آبادي ، محمد بن يعقوب ، 729 -
817ق;بصائرذوى التمييزفى لطائف الكتاب العزيز;جلد1;صفحه 467
[3]جمعي از محققان;علوم القرآن عندالمفسرين;جلد1;صفحه
317
[4]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه 194
[5]راميار ، محمود ، 1301 - 1363;تاريخ قرآن;صفحه
588
اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 2835