اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 2807
سوره بيست و سوم
قرآن
سوره مؤمنون
(سوره بيست و
سوم قرآن)
(بيست و سومين
سوره قرآن)
خداوند در يازده
آيه اول اين سوره، صفات مؤمنان از قبيل: خشوع در نماز، اِعراض از لغو، پرداخت زکات،
حفظ عفت و امانتدارى را بيان مىکند و سپس به خلقت انسان، نعمتهاى خدا، دعوت انبيا
و معاد مىپردازد. به مناسبت ذکر اوصاف مؤمنان در اين سوره و ذکر واژه «مؤمنون» در آيه نخست، نام سوره را «مؤمنون» نهادهاند.
و به مناسبت کلمه آغازين سوره، به آن سوره «قد أفلَحَ» هم گفته ميشود.
مضمون اين سوره دعوت به ايمان به خدا و روز قيامت
است و فرقهاي ميان مؤمنان و كفار شمرده شده است. صفات پسنديده و فضايى كه در مؤمنان
و رذائل اخلاقى و اعمال زشتى كه در كفار هست ذكر شده و به دنبالش مژدهها و بيمها
داده كه بيمهاى آن متضمن ذكر عذاب آخرت و بلاهاى دنيايى است. بلاهايى كه امتهاى گذشته
را به خاطر تكذيب دعوت حق از بين برد و منقرض ساخت. و از دوران نوح (ع) گرفته از هر
امتى نمونهاى ذكر كرده، تا به عيسى (ع) رسيده است. گفته شده: سياق آيات اين سوره شهادت
مىدهد كه اين سوره مكى است
ويژگيهاى سوره مؤمنون:
1. داراى 118 آيه به عدد کوفى، 119 آيه به عدد
قاريان ديگر، 1840 کلمه و 4802 حرف است.
2. در ترتيب نزول، هفتاد و چهارمين و در مصحف
شريف بيست و سومين سوره است.
3. پس از سوره انبيا و پيش از سوره سجده در مکه
و پيش از هجرت نازل شد.
برخى تنها آيه 4 را که درباره تشريع زکات است
مدنى دانستهاند؛ ولى در پاسخ مىتوان گفت اصل تشريع زکات، در مکه بوده است؛ هرچند
دستور جمع آورى و ساير احکام آن در مدينه قانونگذارى شد.
4. گفتهاند دو آيه منسوخ دارد.
5. از نظر کمّيّت، از سُوَر مئين و اندکى کمتر
از نيم جزء قرآن است.
مطالب مهم سوره مؤمنون:
1. اوصاف مؤمنان و نشانههاى ايمان؛
2. آفرينش انسان؛
3. داستان کشتى حضرت نوح (ع) ؛
4. داستان حضرت موسى و هارون (ع) و فرعون؛
5. بيان برخى از نعمتهاى الهى؛
6. معاد و مسئله حساب و ميزان….
[1]سخاوي ، علي بن محمد ، 558-643ق.;جمال
القراء و كمال الاقراء;جلد1;صفحه 449و181
[2]طباطبايي ، محمد حسين ، 1281 - 1360;الميزان
في تفسير القرآن;جلد15;صفحه 5
[3]راميار ، محمود ، 1301 - 1363;تاريخ قرآن;صفحه
585
[4]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد1;صفحه 63و43
[5]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه 193
[6]فيروز آبادي ، محمد بن يعقوب ، 729 -
817ق;بصائرذوى التمييزفى لطائف الكتاب العزيز;جلد1;صفحه 329
[7]مكارم شيرازي ، ناصر ، 1305 -;تفسير نمونه;جلد14;صفحه
189
[8]هاشم زاده هريسي ، هاشم ، 1317 -;شناخت
سوره هاى قرآن;صفحه 256
[9]جمعي از محققان;علوم القرآن عندالمفسرين;جلد1;صفحه
316
اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 2807